Savaşta ve Barışta Dokuma: Hereke Fabrikası’nda Çocukların Eğitimi (1912-1918)

Abstract

Bu makale bir devlet fabrikası olan Hereke Fabrikası’nın çalkantılı savaş yıllarındaki -Balkan Savaşı’ndan (1912-1913) başlayarak Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) sonunda İngiliz işgaline kadarki döneminde- çocuk eğitimine odaklanır. Makale, fabrikadaki hem örgün hem de mesleki eğitim sistemini ve bunların imparatorluk içindeki hayırseverlik faaliyetleri tarafından desteklenen diğer ıslahhaneler ile ilişkisini incelemektedir. Osmanlı sosyo-politik sistemindeki yardımsever ve hayırsever kurumlar, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı'nda akrabalarını kaybetmiş olan dul ve yetimlerin istihdamında rol oynamıştır. Bu hayırseverlik ağında, Hereke Fabrika-i Hümâyûn, yetimlere ve dullara yardım eden bir kurum olarak, genel eğitim sisteminde ihtiyaç sahipleri için bir mesleki eğitim modeliydi. İlerleyen yıllarda, fabrika, milliyetçi-dini hayırsever söylemlerin hedefinde bir merkez haline geldi.

Keywords

• hereke imperial factory
• formal education
• vocational education
• dar-üs sanâ’a
• the women’s association of consumers of domestic products
• hereke fabrika-i hümâyûn
• örgün eğitim
• mesleki eğitim
• dar-üs sanâ’a
• mamulat’ı dahiliye i̇stihlak-ı kadınlar cemiyeti