Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2009)
İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Eğitim Planlaması Süreçlerine Yönelik Kullandıkları Metaforlar
Abstract
Metaforlar algılanan sosyal gerçekliğin, deneyimlerin, duyguların ve paylaşılan varsayımların seçilmişifadeleri olarak sosyal bilimlerde bir araç olarak ortaya çıkmıştır. Metaforik anlamlar üzerine yapılan çalışmaların sonuçlarısöylenen ve iddia edilenlerle, algılananlar arasındaki boşluğu doldurmanın yanısıra nitel ve görgül araştırmalara yönelik bir arka plan oluşturur. Eğitimde sürdürülebilir gelişmeye temel oluşturan eğitim planlamasısüreçlerinin başarısıise planlama ve uygulama arasındaki uyumla belirlenir. Bu anlamıyla metaforik imajlara dayanan çözümlemeler, planlara ilişkin öznel anlamlarıirdelemeye yönelik yapısıile planların uygulayıcılar tarafından nasıl algılandığına ilişkin alternatif bir çözümsel araç sunar. Başka bir ifade ile planlamaya ilişkin metaforik anlamlar, planlama ve uygulama sürecinde, uygulayıcılardaki öznel algılara dayalısorunlardan kaynaklanan uyumsuzluğun nedenlerinin belirlenmesinde önemli görülmektedir. Bu araştırmanın amacıkamuda yer alan ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin ilköğretimde gerçekleştirilen planlama süreç ve uygulamalarına ilişkin algılarınıkullandıklarımetaforlar yoluyla belirlemektir. Bu temel amaca bağlıolarak araştırma nitel araştırma yöntemi benimsenerek olgubilim deseni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örneklemesinden yaralanılmışve araştırmanın verileri Eskişehir ilinde ilköğretim okullarında görev yapan 23 öğretmenden yarıyapılandırılmışgörüşmeler yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın verilerinin çözümlenmesinde betimsen analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçları şunlardır; planlamanın sonuçlarına bağlıolarak öğretmenlerin eğitim sisteminin örgütsel yapısına ve sistemin, okul, öğretmen ve öğrenci boyutlarına ilişkin metaforlarıfarklılaşmakla birlikte; örgüt sistemini mimari yapılara, dinazor ya da ahtapota, parçalıbulmaca ve örümcek ağıgibi yapılara benzetmişlerdir. Bir başka ifade ile öğretmenlerin, örgütü karmaşık ve kapsamlıbir yapıolarak algıladıklarısistemin işleyişinde hantallıktan kaynaklanan sorunların olduğunu ve süreçte öğretmenleri sistemin yürütücüsü olarak fedakar kişiler olarak değerlendirdikleri söylenebilir. Öğretmenler planlama sürecini araştırma yapılmadan gerçekleştirilen, sürekli değişiklik gösteren, alt katmanlara doğru katılımcıların görüşleri alınmayan ve amacına ulaşılmasıgüç bir süreç olduğu şeklindeki metaforlarla ifade etmişlerdir. Ayrıca öğretmenler planlama süreci sonundaki reformların ve bu reformların oluşturduğu dönüşümün yetersiz olduğu yönünde görüşler ortaya koyarken, planlama sürecinde rollerinin çok fazla olmadığıancak uygulama sürecinde işyüklerinin ve sorumluluklarının oldukça fazla olduğu yönünde metaforlar kullanmışlardır.
