Jedna drugačija gastarbajterska priča: Romi gastarbajteri – transnacionalna manjina u transmigraciji

Abstract

U radu se razmatra višeznačnost pojma gastarbajter na primeru ekonomskih emigranata koji pripadaju romskoj populaciji. U poslednjih pola veka do danas, pripadnici romske manjine u zapadno-evropske zemlje emigrirali su zbog više faktora (ekonomski, politički i društveni razlozi) i ne postoje zvanični podaci o tačnom broju Roma koji trajno ili privremeno borave na radu u inostranstvu. Moguće je ustanoviti nekoliko kategorija Roma emigranata koji su trajno ili privremeno nastanjeni u zapadno-evropskim zemljama. To su tzv. „klasnični gastarbajteri“ koji su legalnim ili ilegalnim putevima odlazili na rad u inostranstvo 60-ih ili 70-ih godina i tamo se uglavnom trajno nastanjivali, potom Romi izbeglice sa Kosova i/ili tražioci azila koji su odlazili za vreme građanskih ratova 90-ih i koji su posle potpisivanja „Sporazuma o readmisiji“ vraćeni u Srbiju, i oni Romi koji predstavljaju povremene ekonomske migrante, tj. oni koji po stavljanju Srbije na Belu Šengen listu, odnosno liberalizacije viznog režima odlaze na tromesečni rad u inostranstvo. Uprkos tome što ove tri navedene kategorije Roma migranata karakterišu različiti razlozi za odlazak ili za povratak iz inostranstva, većinsko stanovništvo ih percepira kao jedinstvenu celinu – kao gastarbajtere. Rad je rezultat terenskih istraživanja sprovedenih u jugositočnoj Srbiji, u selu Minićevo.