عوامل مؤثر بر شکل‌گیری ذائقۀ جامعه برای انتخاب نمای معماری

Abstract

محیط انسان‌ساز با شکل‌دادن به رفتار باشندگان فضا، می‌‌تواند به ساختار ذهنی افراد شکل دهد و بر نوع انتخاب آن‌ها اثر گذارد. در میان عناصر معماری، نمای ساختمان به‌صورت یک صفحه‌نمایش ظاهر شده که شناخت اولیۀ هر فرد نسبت به بنا را شکل می‌‌دهد. ‌این عنصر می‌‌تواند بر شکل‌گیری سلیقۀ فرد مؤثر باشد و به‌واسطۀ انتخاب‌های فرد در جامعه، نقش کلیدی در ترجیحات کالایی یا به‌بیان ساده‌تر «مد» را ‌ایفا کند. اهمیت موضوع نما از یک سو و تأثیر آن بر شکل‌گیری سلیقه‌های مشابه در یک جامعه که در علوم جامعه‌شناسی از آن باعنوان «ذائقۀ جمعی» یاد شده است از سوی دیگر، موجب گردید ‌این پژوهش عوامل مؤثر بر شکل‌گیری «ذائقه»، در انتخاب نمای ساختمان را بررسی کند. ‌این عوامل در سه شاخۀ عوامل فردی، بیرونی و محرک بازار مصرف، تبیین شده‌اند. ساختار پژوهش، ترکیبی از پژوهش بنیادی و کاربردی است که به‌واسطۀ پژوهش کیفی و به‌روش توصیفی- تحلیلی، با جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌‌ای صورت گرفته است. طبق نتایج به‌دست‌آمده، براساس نظریۀ بوردیو، شاخص‌های منش، میدان، طبقۀ اجتماعی و سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فرد می‌‌توانند در شاخۀ عوامل درونی، بر ذائقۀ فرد اثرگذار باشند. عامل فرهنگی- هنری نما نیز در شش شاخصۀ معنایی (نماد و نشانه بودن، اصالت تاریخی، عملکردی و زیبایی، برانگیزندگی، بداعت و جلوه‌گری نما به‌مثابۀ رسانه) می‌‌تواند به‌عنوان عامل بیرونی بر شکل‌گیری ذائقۀ انتخابگر نمای معمارانه مؤثر باشد. سومین عامل مؤثر، شامل اقداماتی است که گردانندگان بازار مصرف برای هدایت سلیقۀ هر طبقه انجام داده و ذائقۀ خاصی را طراحی و محصولات خود را براساس آن تولید کرده و به فروش می‌‌رسانند.

Keywords

• ذائقه
• جامعه
• سرمایۀ فرهنگی
• مصرف
• نمای معماری