Cerh-Ta'dil İlminde "Deccâl" Kavramının Kullanımı

Abstract

Hadislerin güvenilir bir şekilde nakledilmesi amacıyla hicrî birinci asrın sonları ile ikinci asrın başlarından itibaren, isnad sistemi kullanılmaya başlanmıştır. İsnad sistemini işlevsel hale getiren ve onu tamamlayan unsur ise, râvilerin güvenilirliğinin tespitidir. Râvilerin güvenilirliği ise Cerh-Ta’dil ilmini ortaya çıkarmıştır. Ricâl tenkidi yapılırken, hadis münekkidleri bazı lafızlar kullanmıştır. Ta’dil ve cerh için farklı tabirler kullanılmış; daha sonra bunlar hiyerarşik bir sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Cerh lafızlarının genellikle en üst mertebesinde “kezzâb, vedda’” gibi kavramlarla beraber zikr edilen bir başka lafız da “deccâl”dir. Deccâl lafzının lüğavî ve rivayetlerdeki anlamı ile bir cerh lafzı olarak kullanımı arasında bir ilişki var mıdır? İlk defa bir cerh terimi olarak kullanılması hangi dönemdedir? Bu lafzın farklı türevleri var mıdır ve hangi şekillerde kullanılmıştır? Bu lafzın günümüze ulaşan ricâl edebiyatında kullanım sıklığı nedir? Bir râvinin bu lafızla cerh edilmesi için hangi niteliklerin varlığı gerekmektedir? Tarih boyunca bu lafızla cerh edilen râviler kimlerdir ve hangi suçlarla itham edilmişlerdir? İşte bu çalışma bu ve benzeri sorulara cevap bulmayı hedeflemektedir.