هنر اسلامی (Aug 2021)
اقتصاد و معماری: تاثیر اوضاع اقتصادی ایران دوره قاجار بر الگوهای معماری و شهرسازی
Abstract
ورود سرمایهداری به ایران با تغییرات گسترده در نظام اقتصادی همراه بود. در حالی که ساختار تولید کشور در اوائل دوره قاجار مبتنی بر تولید محصولات کشاورزی و صنایع دستی و صادرات آن بود، در اواخر با زوال و آسیب‌دیدگی جدی کشور را به یک واردات‌کننده بزرگ از کشورهای اروپایی و روسیه تبدیل کرد. با تعطیلی کارخانه‌های داخلی، تلاش‌ها برای درونی‌کردن سرمایهداری به شکست انجامید و عدم توانایی بخش خصوصی در رقابت با سرمایهداری خارجی منجر به سودآوری تجارت مبتنی بر واردات و رانت شد. نتیجه این اتفاقات بر معماری و شهرسازی کشور بر دو مسئله قابل مشاهده بود. یکی افزایش جمعیت شهرها و نیاز به توسعه آن‌ها که با خیابان‌کشی‌های جدید و حضور بناهایی با عملکردهای نوین همراه بود. اتفاقی که به بورس‌بازی زمین منجر شد و بر جدایی طبقات اجتماعی تاکید نمود. دوم تأثیر غیرمستقیم سرمایهداری خارجی که به حضور اتباع اروپایی در شهرهای ایران انجامید و به روند آشنایی ایرانیان با فرهنگ و مظاهر تمدن غربی شدت بیشتری بخشید. در این تحقیق با روش‌های تفسیری-تاریخی و استدلال منطقی به ارتباط متقابل میان وضعیت اقتصادی و تحولات معماری و شهرسازی شهرهای ایران در دوره قاجار پرداخته شده است. یافتههای پژوهش حاکی از این است که این فراگرد نه تنها بر شکل شهرها و سیمای ساختمان‌ها تأثیرگذار است بلکه با مقنضیات سیاسی-اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای همراه شد که همین پیامدهای آن را پیچیده‌تر و تأثیرگذاری‌اش را بیشتر کرده بود.اهداف پژوهش:بررسی چگونگی تأثیرات شرایط اقتصادی دوره قاجار بر تحولات شهرهای ایران.2.بازشناسی الگوهای معماری بهکار رفته تحت تأثیر تحولات اقتصادی دوره قاجار.سوالات پژوهش:1.شرایط اقتصادی و جریان‌های سرمایهداری دوره قاجار تا چه حد بر تحولات شهرهای ایران مؤثر بوده است؟2.الگوهای معماری به کار رفته در دور ه قاجار تا چه حد تحت تأثیر شرایط اقتصادی این دوره قرار داشته‌اند؟
Keywords
