تأثیر سناریوهای مختلف مدیریتی بر تغییرات کمی منابع آب حوزه بالخلی‌چای و آبخوان دشت اردبیل با استفاده از مدل MODSIM

Abstract

استفاده از ابزارهای بهینه‌سازی- شبیه‌سازی از جمله رویکردهای موثری است که می‌تواند نقش قابل‌ملاحظه‌ای در تحلیل سناریوهای مدیریت منابع آب داشته باشد. در این پژوهش با استفاده از مدل برنامه‌ریزی منابع آب MODSIM، تأثیر سناریوهای مختلف مدیریتی در شرایط کمبود آب بر برنامه-ریزی تخصیص آب حوزه رودخانه بالخلی‌چای و هم‌چنین سطح ایستابی آبخوان دشت اردبیل، مورد بررسی قرار گرفت. واسنجی و صحت‌سنجی مدل با در نظر گرفتن هیدروگراف جریان سطحی خروجی از حوضه و هیدروگراف آبخوان و با استفاده از داده‌های دوره آماری 2014-2000 انجام و ضرایب جریان برگشتی با سعی و خطا تخمین زده شد. مقادیر شاخص‌های آماری جذر میانگین مربعات خطا و ضریب کارآیی نش-ساتکلیف در دوره واسنجی و صحت‌سنجی نشان‌دهنده عملکرد خوب مدل در شبیه‌سازی جریان سطحی و آب زیرزمینی و اجزای بیلان آب حوزه بالخلی‌چای بوده است. پس از اطمینان از دقت شبیه‌سازی مدل، سناریوهای مختلف مدیریتی از جمله سناریو رشد جمعیت (S)، تغییر راندمان آبیاری (S1) و تغییر الگوی کشت و راندمان آبیاری (S2) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج شبیه‌سازی نشان داد تحت سناریوهای S، S1و S2 میزان افت سطح آب زیرزمینی به‌ترتیب برابر 41/8، 36/3 و 31/2 متر و درصد تأمین تقاضای کشاورزی در شبکه آبیاری از سد مخزنی یامچی به ترتیب برابر 38، 43 و 48 درصد خواهد بود. بنابراین با اعمال سناریوهای مدیریت منابع آب، ضمن تامین نیازهای مختلف می‌توان از افت شدید سطح ایستابی آبخوان دشت اردبیل در سال‌های آتی جلوگیری کرده و گام موثری در تعادل‌بخشی آب زیرزمینی برداشت.

Keywords

• آب سطحی و زیرزمینی
• تخصیص
• شبکه آبیاری یامچی
• شبیه‌سازی