تغییرات ذخیرۀ کربن خاک برحسب سن در توده‌های جنگلکاری‌شدۀ افرا پلت (.Acer velutinum Boiss) (مطالعۀ موردی: جنگل‌های نکا- ظالمرود)

Abstract

تغییرپذیری خصوصیات خاک با گذشت زمان در توده‌های جنگلکاری به‌منظور تعیین محدودۀ سنی بهینه برای اهداف مختلف مدیریتی از جمله موضوعات پژوهشی است که در ایران کمتر به آن توجه شده است. در این پژوهش تغییرات ذخیرۀ کربن خاک برحسب سن در توده‌های جنگلکاری‌شدۀ افرا پلت در جنگل‌های نکا- ظالمرود بررسی شد. سه سن تودۀ 20-10، 30-20 و 40-30 سال در منطقه انتخاب و برای آماربرداری از قطعات نمونه 20×20 متر با استفاده از روش منظم- تصادفی با ابعاد شبکه 50×50 متر استفاده شد. سپس پنج نمونه خاک (در مرکز و چهارگوش قطعه نمونه) از خاک سطحی (15-0 سانتی‌متری) با استفاده از استوانه فلزی در سه قطعه نمونه در هر طبقۀ سنی برداشت شد. نتایج نشان داد که از بین مشخصه‌های فیزیکی بیشترین مقدار رطوبت خاک (33/37 درصد) متعلق به سن تودۀ 40-30 ساله و بیشترین مقدار جرم مخصوص ظاهری (17/2 گرم بر سانتی‌متر مکعب) متعلق به سن تودۀ 20-10 ساله است. بررسی ویژگی‌های شیمیایی خاک نشان داد که به‌جز واکنش خاک و هدایت الکتریکی، بقیۀ مشخصه‌ها تحت تأثیر سن توده‌ها اختلاف معنی‌داری دارند. بیشترین فسفر قابل جذب، نیتروژن کل و کربن آلی به‌ترتیب با 81/7 میلی‌گرم بر کیلوگرم، 35/0 و 1/6 درصد در تودۀ 40-30 ساله و بیشترین پتاسیم قابل جذب با 91/638 میلی‌گرم بر کیلوگرم در تودۀ 20-10 ساله مشاهده شد. نتایج بررسی ترسیب کربن نشان داد که تودۀ 40-30 ساله با 89/305 تن در هکتار کربن ترسیب‌شده بیشترین توانایی را دارد. بنابراین می‌توان نتایج این پژوهش مبنی بر سن بهینۀ ذخیرۀ کربن (40-30 سال) برای جنگلکاری افراپلت را برای اهداف مدیریتی مختلف معرفی کرد.

Keywords

• جنگلکاری
• خاک جنگل
• سن خاک
• فیزیک و شیمیایی خاک