Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2019)
Bizans El Yazmalarındaki İncilci Minyatürlerinden Cam Hokkalar
Abstract
Bizans el yazmalarında 6. yüzyıldan itibaren görülen İncilci minyatürleri, değişmez bir şemada, azizleri masa başında İncillerini kaleme alırken tasvir ederler. Resimlerde çoğunlukla yazı araçları ayrıntı ile gösterilmektedir. 10. yüzyıl ile bu gereçler arasında dikkati çeken cam şişeler, tarafımızdan mürekkep hokkaları olarak nitelendirilmiştir. Bu yazımızda kullanımları konusunda sınırlı bilgilere sahip olduğumuz Bizans cam şişelerinin böylesi işlevleri minyatür görselleri ile tartışmaya açılmıştır. Bizans dönemine ait eserler arasında mürekkep şişesi olarak yayınlanmış, ikisi Selanik Bizans Kültür Müzesi’ndeki birkaç örneğe Kadıkalesi’nde bulunmuş iki şişe parçasını da dâhil ettik. Minyatürlerdeki hokkaların biçimleri genelde Bizans şişelerini tekrarlayan ve el yazmalarının yapıldıkları dönemin modasını yansıtan ayrıntılardır. Buna göre değişen biçimlerinin yanında, şişelerin resimdeki konumlarının ve boyutlarının da farklılık gösterdiği dikkati çeker. Burada yer verdiğimiz örneklerde görülen yarıya kadar dolu şişeler, bize göre yazım işinin bitmek üzere olduğunu söylemektedir ve belki de mürekkebin değerli ve nadir mai olduğunu ifade eden metaforik anlamı da vardı. Resimlerden cam kapların serbest üfleme tekniği ile üretilmiş ve muhtemelen vurma dipli şişeler olduklarını çıkarmak mümkündür.
Keywords
