بهره وری فیزیکی و اقتصادی مصرف آب آبیاری و سودآوری تولید برخی محصولات زراعی در نظام های مختلف آبیاری در استان البرز

Abstract

با توجه به محدودیت منابع آبی در کشور، بهره­ برداری بهینه از منابع و افزایش بهره ­وری فیزیکی و اقتصادی آب در تولید محصولات برای نیل به رشد اقتصادی در بخش کشاورزی کاملاً ضروری است. در این راستا، اهداف پژوهش حاضر تعیین شاخص ­های بهره­ وری مصرف آب و سودآوری تولید گندم آبی و ذرت علوفه ­ای در نظام‏ های مختلف آبیاری در سال­های 1395 و 1396 در استان البرز بود. در پژوهش حاضر، به‏ منظور برآورد بهره­ وری مصرف آب، از شاخص ­های بهره­ وری فیزیکی و بهره ­وری اقتصادی و برای تعیین سودآوری، از شاخص­ های منافع خالص، درصد بازده فروش محصول و درصد بازگشت سرمایه استفاده شد. طبق نتایج، در مقایسه نظام‏ های آبیاری، میزان صرفه­ جویی مصرف آب در تولید گندم آبی در نظام آبیاری قطره ­ای نواری نسبت به نظام‏ های آبیاری سنترپیوت و کلاسیک، به ‏ترتیب، 3/6 و 8/22 درصد و در تولید ذرت علوفه­ ای، به‏ترتیب، 2/15 و 6/27 درصد مشخص شد. منافع خالص تولید محصولات در تناوب گندم- ذرت علوفه ­ای در نظام ‏های قطره ­ای نواری، سنترپیوت و آبیاری بارانی، به‏ترتیب، 7/204، 2/174 و 2/153 میلیون ریال در هکتار و بهره­ وری اقتصادی هر واحد آب مصرفی ناشی از سود در تولید محصولات در تناوب، در نظام ‏های آبیاری قطره ­ای نواری، سنترپیوت و کلاسیک، به‏ ترتیب، 5/16، 3/12 و 1/9 هزار ریال بر متر مکعب برآورد شد، به ‏گونه‏ ای که منافع خالص و بهره­ وری اقتصادی تولید محصولات در تناوب در نظام آبیاری قطره ­ای نواری نسبت به نظام‏ های آبیاری سنترپیوت و کلاسیک بیشتر است. بنابراین، نظام آبیاری قطره ­ای نواری به ‏عنوان نظام آبیاری برتر و اقتصادی در تولید محصولات در تناوب در منطقه کرج پیشنهاد شد.

Keywords

• نظام آبیاری
• عملکرد
• گندم
• ذرت علوفه ای
• منافع خالص
• بهره وری آب