Felsefe Dünyası (Jul 2022)
DENEYSEL FELSEFE ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Abstract
Deneysel felsefe ülkemizde öne çıkmayan fakat Batıda son 15-20 yıldır hızlı bir şekilde gelişmekte olan disiplinler arası bir alandır. Psikolojide yapılan Doğu-Batı karşılaştırmasını içeren deneyleri temel alarak benzer farklılıkların felsefi sezgilerde de ortaya çıkıp çıkmadığını araştırmaya başlayan deneysel felsefe akımı, geleneksel masa başı felsefenin yüzyıllardır uyguladığı yöntemlerle ulaştığı sonuçların güvenilir olmadığını, çünkü dayandıkları sezgilerin kültür, sosyoekonomik durum, cinsiyet, yaş, demografik yapı gibi birçok unsura göre değişebileceğini ortaya koymuştur. Başta tüm felsefe tarihine ve kuramlarına radikal bir karşı çıkış olan deneysel felsefe, bir süre sonra yeni araştırmalarla geleneksel felsefeyi deneysel metotlarla güçlendirmenin bir yolu olarak görülmeye başlanmıştır. Pozitif program olarak da anılan son dönem deneysel felsefe, sezgilere alan açmakla beraber, hangilerinin güvenilir olup olmadığının araştırılmasını ve sadece güvenilir sezgilerle yola devam edilmesini salık veren kısıtlayıcı bir kimliğe bürünmüştür. Alanın yeni olması ve birçok disiplinle birlikte çok farklı unsurları araştırmaya imkan vermesi bazı belirsizliklere yol açsa da, sayıları hızla artan çalışmalar önemli bulgularıyla bu karışıklığı giderecek nitelikte görünmektedir. Türkiye jeopolitik ve kültürel konumuyla alan için önemli bir fırsat olabilecek bir ülkedir; dolayısıyla deneysel felsefe ülkemizde de bilinmeli ve bu alanda yapılacak deneysel araştırmalara zemin hazırlanmalıdır.
