MUSA HORNASİ (MUSA HORANÎ)’NİN TARİH-İ ERMENİSTAN ADLI ESERİ

Abstract

Ermenitarihi üzerine bilinen en eski eser MusaHornasi'nin Tarih-i Ermenistan adlı eseridir. Eserin yazarı olan Musa Hornasihakkında yazılı kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak bilimadamları onun yazdıklarına dayanarak Yunan, Süryani ve Pehlevi dillerini iyi bildiğinive Mısır, Şam ve İran gibi geniş bir coğrafyada 5. yüzyılda yaşadığınısöylemektedirler. Eserin önemli hususiyetlerinden biri Ermeni tarihini milattanönceki dönemlerden efsanelerle başlatması ve eserin eski Ermeni diliyle yaniGrabarca ile yazılmış olmasıdır. Eser Ermeni tarihi ile ilgili bilgi bilgilerinyanı sıra tarih boyunca Ermenilerin ve Ermenilerle ilişkide olan milletlerintarihi hakkında da bilgiler vermiştir. Hornasi'nin eseri üç ana bölümdenoluşmaktadır. Birinci bölümde Ermenistan'ın tarihi büyük şahsiyetlerininşeceresi, Ermenilerin büyük dedesi I. Haik'ten Makedonyalı İskender'e kadargeçen olaylar anlatılır. İkinci bölümdeErmenistan'ın tarihi şahsiyetleri, Ermenistan’da Arşakoni Hükümetininkurulmasını ve üçüncü Tirdad (M.S. 318) hükümdarına kadarki dönem anlatır.Üçüncü ve son bölümde ise Ermenistan’ınTarihî büyük şahsiyetlerinin sonu, III. Tirdad döneminden Arşakonihükümdarlığı (M.S. 428) ve Gerigor’un soyunun ve saltanatının sona ermesinekadar olan dönem detaylı bir biçimdeanlatılır.