تحقیقات تاریخ اجتماعی (Nov 2022)
خشنودی و خرسندی در متن‌های باستانی ایران
Abstract
خرسندی و خشنودی از اساسی‌ترین مفاهیم، در جهان‌بینی باستانی ایران هستند. نوعی نگاه به جهان که در آن همه‌ی درجات احساس شادمانی از جایگاه و اهمیت فراوانی برخوردار است و یکی از راستین‌ترین این شادی‌ها از احساس خرسندی و خشنودی برمی‌خیزد. پژوهش در راستای معنای این واژه‌ها و مفاهیم پیرامون آن‌ها از اوستا تا فارسی نو، در فهم جهان‌بینی کهن ایران و نیز بسیاری از پیچیدگی‌های معنایی اندیشگان زبان پارسی دری راهگشاست. پرسش اصلی ما در این پژوهش تعیین اهمیت و جایگاه این مفاهیم و بررسی سویه‌های متفاوت معانی آن‌ها در متن‌های باستانی ایران است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و داده بنیاد است و کوشش می‌کنیم ضمن ریشه‌یابی این دو واژه به پیگیری اندیشگان پیرامون این موضوعات در اوستا و متن‌های پهلوی بپردازیم. پس از بررسی شاهد مثال‌های متعدد نتیجه می‌گیریم که خشنودی و خرسندی هر دو در معنای شادی و رضایت در متن‌های باستانی ایران نمود فراوان دارند. در اوستا و متن‌های پهلوی بارها بر تلاش برای کسب خشنودی اهورامزدا و ایزدان تأکید شده است و خشنودی در این جایگاه‌ها به معنای شادمانی و رضایت است. همچنین برای واژه‌ی خرسندی معانی مشابهی در اوستا و متن‌های پهلوی می‌یابیم که با رضایت، شادمانی، کار و تلاش، خویشکاری و از همه مهم‌تر خردمندی پیوند دارد. در این شیوه‌ی نگرش که بین مینو و گیتی تعادل برقرار می‌شود ضمن اینکه تلاش برای آبادانی گیتی تحسین می‌شود، بر عدم وابستگی به آن تأکید می‌گردد. همچنین خرسندی از سویی به جهت وجود جهان‌بینی‌های تقدیرگرایانه گاه در ارتباط با معانی اشراقی چون نهش چیز گیتی، دوری از آز و بی‌اعتباری دنیا به‌کاررفته است.
Keywords
