Pamiętnik Teatralny (Dec 2024)
Czy istnieje potrzeba wprowadzenia perspektywy transkulturowej do polskich badań teatralnych?
Abstract
Artykuł stanowi próbę pogłębionej refleksji nad korzyściami płynącymi z przyjęcia perspektywy transkulturowej, która wychodzi poza ograniczenia tak zwanego teatru interkulturowego. Odwołując się do rewizjonistycznego ujęcia Rustoma Bharuchy w odniesieniu do poszukiwań Jerzego Grotowskiego i innych europejskich przedstawicieli teatru interkulturowego oraz dokonanej przez Achille Mbembe krytyki europejskiej demokracji delegującej przemoc w pozaeuropejskie obszary bezprawia, przestrzenie dla nie-ludzi, autor stara się zarysować korzyści płynące z przyjęcia perspektywy transkulturowej w polskich badaniach. Na przykładzie teatralnej recepcji Dziadów Adama Mickiewicza w artykule został przedstawiony fundamentalny rozdźwięk pomiędzy literacko-teatralnym fenomenem Dziadów (służącym krytycznej refleksji nad kondycją polskiego narodu i społeczeństwa) a indygennym obrzędem dziadów, którego chłopscy depozytariusze przestali sprawować nad nim pieczę i który przez inteligenckich artystów – tak jak przez kolonialnych osadników – jest ekstrahowany i wyzyskiwany do celów niezgodnych z pierwotnym przeznaczeniem.
