GÜÇ GEÇİŞ TEORİSİ VE ÇOKLU HİYERARŞİ MODELİNİ YENİDEN DÜŞÜNMEK: DÜNYA GÜÇ HİYERARŞİSİNDEKİ DEĞİŞİMİN TEORİK ANALİZİ

Abstract

Bu çalışma, Güç Geçiş Teorisi’nin temel varsayımlarını açıklayarak Türkçe literatüre katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır. Ülkelerin gücünü oluşturan iç kapasiteleri, ekonomik, askeri, demografik, topraksal ve teknolojik birçok değişkeni kapsar. Bu içsel kapasiteler durağan değildir. Devletlerin askeri ve ekonomik büyümelerinin getirdiği yükseliş trendi, bu devletlerin güçlerinin birbirlerine yaklaşarak uluslararası sistemin istikrarsızlaşmasına neden olur. Uluslararası sistemde tatmin olmayan devletlerin, uluslararası sistem hiyerarşisinde bir revizyon yaratma girişimi, küresel sistemi savaşa sürükleyebilir. Bu çalışma uluslararası sistemdeki kırılmaları ampirik yöntemlerle ortaya koyan Organski’nin Güç Geçiş Teorisi aracılığı ile günümüz uluslararası sistemini analiz etmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu bağlamda GGT’nin temel varsayımları ortaya konularak günümüzde yaşanan sistemik kırılmaların dünya siyasetini nasıl etkilediği incelenmektedir. Literatürde önemli ölçüde güç geçiş teorisi uygulaması bulunmakla birlikte gerek yerel hiyerarşide gerekse uluslararası hiyerarşide Çin’in yükselişi ampirik olarak gözlemlenebilir niteliktedir. Nitekim yeni hegemonun Çin olacağı birçok yazarın ortak görüşü olup veriyle de desteklenmektedir.

Keywords

• power transition theory
• multiple hierarchy
• international system
• parity/preponderance
• güç geçiş teorisi
• çoklu hiyerarşi
• uluslararası sistem
• denklik/baskınlık
• çin