مقایسه عملکرد ژنوتیپ‌های بدون تانن و دارای تانن باقلا در شرایط آب و هوایی گرگان

Abstract

سابقه و هدف: دو نوع رقم باقلا دارای تانن و بدون تانن وجود دارد. تانن‌ها ترکیبات ضد تغذیه‌ای هستند که بر روی کیفیت و قابلیت هضم تاثیر منفی می‌گذارند. این بررسی به‌منظور ارزیابی عملکرد ژنوتیپ‌های بدون تانن در مقایسه با ژنوتیپ‌های دارای تانن انجام شد. مواد و روش‌ها: این آزمایش در سال زراعی 95- 1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. 11 ژنوتیپ‌ مختلف باقلا (پنج ژنوتیپ دارای تانن، پنج ژنوتیپ بدون تانن و ژنوتیپ شاهد برکت) از نظر صفات زراعی شامل ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه و غلاف سبز، عملکرد زیست توده و شاخص برداشت مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان‌دهنده وجود تفاوت معنیدار بین ژنوتیپها از لحاظ ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده، عملکرد غلاف سبز و شاخص برداشت بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد ژنوتیپ‌های GF-331 و GF-332 هر دو از گروه ژنوتیپ‌های دارای تانن بیش‌ترین عملکرد دانه (به‌ترتیب 6746 و 6427 کیلوگرم در هکتار) را تولید کردند. کم‌ترین (3540 کیلوگرم در هکتار) میزان عملکرد دانه نیز مربوط به ژنوتیپGF-98 از گروه ژنوتیپ‎های بدون تانن بود. میزان عملکرد غلاف سبز از 15080 تا 33067 کیلوگرم متغیر بود. کم‌ترین میزان متعلق به GF-98 (بدون تانن) و بیش‌ترین آن مربوط به GF-20 (شاهد) بود. عملکرد زیست توده از 29000 تا 57333 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. ژنوتیپ GF-247 (بدون تانن) بیش‌ترین و ژنوتیپ‌ GF-98 (بدون تانن) کم‌ترین عملکرد زیست توده را تولید کردند. براساس نتایج مقایسه میانگین‌، بیش‌ترین وزن 100 دانه با 33/158 گرم مربوط به ژنوتیپGF-21 (گروه دارای تانن) و کم‌ترین آن با 102 گرم مربوط به GF-249 (بدون تانن) بود. نتایج مقایسات گروهی نشان داد که بین دو گروه ژنوتیپ‌های دارای تانن و بدون تانن اختلافی از نظر ارتفاع بوته، عملکرد غلاف سبز و عملکرد زیست توده وجود نداشت. به‌طور کلی، ژنوتیپ‌های دارای تانن از نظر صفاتی مانند وزن 100 دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت بهتر از ژنوتیپ‌های بدون تانن بودند. نتیجه‌گیری: در این مطالعه، ژنوتیپ‌های دارای تانن از نظر اکثر صفات مورد مطالعه در این آزمایش برتری قابل توجهی نسبت به ژنوتیپ‌های بدون تانن داشتند. بنابراین، اگر هدف از کاشت باقلا دستیابی به عملکردهای بالاتر است استفاده از ژنوتیپ‌های دارای تانن در شرایط محیطی گرگان عملکرد بهتری تولید می‌کند. از طرف دیگر، براساس نتایج این بررسی، عملکرد دانه گروه ژنوتیپ‌های بدون تانن مشابه با ژنوتیپ برکت بود و به‌دلیل این‌که ژنوتیپ‌های بدون تانن از لحاظ کیفیت و ارزش غذایی بهتر از ژنوتیپ‌ برکت هستند در صورت تکرار این نتایج (مشابه بودن عملکرد ژنوتیپ بدون تانن با ژنوتیپ برکت) در مطالعات آتی، توسعه و کشت آن در این منطقه توجیه‌پذیر می‌باشد.

Keywords

• ارتفاع بوته
• تانن
• ژنوتیپ
• عملکرد غلاف سبز