Konya Sanat (Dec 2023)
Ekonomik Coğrafya Odağında Kırsalı Yeniden Düşünmek: Konya Örneği
Abstract
Günümüz ekonomik politikaları, kırsal alanı ihmal ederek kent odaklı ekonomik kalkınma ve mekânsal planlama yaklaşımını öncelemiştir. Ekonomik ve toplumsal gelişme dinamikleri üzerinden kalkınma süreçlerini açıklamaya çalışan bu yaklaşımlar, kırsalı ihmal ederek kırsalın kentler karşısında dezavantajlı konuma itilmesine yol açmıştır. Bu durum, son otuz yılda öngörü olmaktan çıkarak somutlaşan çevresel değişimlerle olağanüstü olayların artmasına, tarımsal faaliyetlerin niteliğinin ve ekolojik değerlerin azalmasına neden olmuştur. Bu süreçte ihmal edilen kırsal karakterli yerleşmeler ekonomik kalkınma yaklaşımlarının merkezinde değerlendirilmeye başlanmıştır. Kırsal ve kentsel yerleşim alanlarının art bölgeleri olarak tanımlanan doğal arazilerin planlama mekanizmasına konu edilerek, yerleşim alanları ile çevresi arasındaki ilişkilerin bağıntısal bir biçimde kurulması yoluyla sürdürülebilir bir anlayışın hâkim kılınması temel argümanlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum yerin tekliği ve biricikliği ile kopyalanması mümkün olmayan yeteneklerinin ön plana çıkarılmasına odaklanan ekonomik coğrafya yaklaşımları bağlamında, sanayi ve hizmetler sektörlerindeki gelişme dinamiklerinin kırsal alanlar üzerinde yoğunlaşması gerekliliğini de gündeme getirmiştir. Bu çalışmada tarımsal üretimde önemli bir yere sahip olan Konya kırsalında niteliksel ve niceliksel verilere dayalı yeni ekonomik mekânların tespitine yönelik çalışma yürütülmüştür. Konya il bütünü 1km2 ‘lik gridlere bölünerek Coğrafi Bilgi Sisteminden (CBS) her bir grid alana düşen toprak niteliği ve ikamete dayalı nüfus tespit edilmiştir. Grid alanlara tanımlanan ÇKS (Çiftçi Kayıt Sistemi) bitkisel üretim verileri Moran I analizine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda elde edilen tarımsal kümeleşme haritalarıyla, tarımsal üretimi etkileyen diğer veriler bir araya getirilerek sentez işlemine tabi tutulmuştur. Sentez işleminde tarımsal üretim yönüyle öne çıkan KUA’nın elde edimini sağlanmıştır. Buradan elde edilen bulgularla, farklı kaynaklara sahip farklı coğrafyalarda, mekasal planlamanın kırsal kalkınma çalışmalarına sağlayabileceği katkı vurgulanmıştır.
Keywords
