فهم تجربه زیسته مناسبات کار و زندگی در مدیران زن آکادمیک: رویکرد پدیدارشناسی توصیفی

Abstract

امروزه زندگی شخصی و شغلی افراد، ارتباط و پیوستگی قابل‌ملاحظه‌ای با یکدیگر دارند؛ ازاین‌رو، توسعه دانش نظری در زمینه برهم‌کنش‌ها و روابط پیچیده میان این دو عرصه، درقالب پدیده مناسبات کار و زندگی حائز اهمیت است. هدف این تحقیق، فهم تجربه زیسته هشت نفر از زنان عضو هیئت‌علمی که متصدی مناصب مدیریتی یک پژوهشگاه بودند، در زمینه مناسبات و ترتیبات بین حوزه‌های کار و زندگی بود. بدین‌منظور، از روش پدیدارشناسی توصیفی زیست‌جهان تأملی داهلبرگ استفاده شد. دلیل استفاده از این روش، دستیابی به ساختاری کلی از پدیده مذکور بود که به تک‌تک تغییرات ایجادشده در داده‌ها وابسته باشد؛ نه تعمیم‌پذیری یافته‌ها. مصاحبه‌های عمیق با هشت نفر از اعضای هیئت‌علمی زن که پست مدیریتی داشتند، انجام شد. برای تأیید قابلیت اعتماد تحلیل‌ها و یافته‌ها از سه روش پرسشگری همتایان، تحلیل موارد منفی و اصالت پژوهش استفاده شد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد، از دید مصاحبه‌شوندگان «پیشینه خانوادگی»، «ادراک خودکارآمدی»، «توان انطباق‌پذیری با شرایط»، «بلندپروازی و شهامت رویارویی با مصائب» و «حمایتگری خانواده و پروای مراقبت»، سویه مثبت مناسبات کار و زندگی را تشکیل می‌دهند. ازطرف‌دیگر، «قیاس‌های بازدارنده»، «تلقین کلیشه‌های جنسیتی»، «حس ناکامی در زندگی»، «اندیش‌پایه‌های جزمی» و «مطالبه‌گری حوزه‌های کار و زندگی»، قالب‌های اصلی تجربه منفی آنان از رویارویی این دو عرصه هستند.

Keywords

• مناسبات کار و زندگی
• پدیدارشناسی توصیفی
• زیست‌جهان تأملی
• مدیران زن
• اعضای هیئت‌علمی