ارزیابی خطر لرزه‌ای منطقه بدخشان (شمال شرق افغانستان)

Abstract

منطقه بدخشان، در شمال شرق افغانستان دارای زمین‌شناسی پیچیده‌ای است. با استفاده از داده­های کاتالوگ لرزه­خیزی آسیای میانه با بروز رسانی (سال‌های 2011-1909) از سایت سازمان زمین‌شناسی آمریکا از سال 2011-2021 کاتالوگی تهیه گردید. با در نظر گرفتن آخرین زلزله با بزرگای 7.2 در سال 2015 ضرایب b به بیشترین مقدار 1.0 و a به مقدار 7.9 در سطح و عمق محاسبه گردید. افزایش مقادیر عددی a,b در نیمه مرکزی به‌طور کامل مشهود بوده است. نتایج حاکی از آن است روند حاضر، برخلاف راستای گسل اصلی شمال بدخشان (جهت شمالی- جنوبی) است. بیشترین فراوانی زلزله­های ≥4 در عمق 70-150 کیلومتر، زلزله‌های ≥5 در عمق 300-150 کیلومتر و درنهایت زلزله­های ≥6 در عمق 300-150 کیلومتر در راستای شرقی غربی رخ می‌دهد. این منطقه دقیقاً برخورد صفحه دالان پامیر به مرکز بدخشان می­باشد. این مهم نشان می‌دهد در منتهی الیه دالان پامیر از شرق به غرب گسیختگی‌هایی در عمق‌های 0-150 کیلومتر در حال ایجاد شدن هستند. دو روند شرقی-غربی ­و شرقی- جنوبی مشهود است. در خصوص زمین‌لرزه‌های کم‌عمق مربوط به 50 کیلومتر بالایی پوسته، سازوکار غالب از نوع نرمال است که حکایت از کشش پوسته در این بخش دارد. جهت نیروی کششی با توجه به سازوکار ژرفی زمین‌لرزه‌ها، در امتداد شرقی-غربی است. همین مسئله، موضوع برخورد قاره‌ای و سپس فرورانش به سمت جنوب بدخشان را بیشتر تأیید می­کند. نوآوری این پژوهش شناسایی روندهای لرزه‌ای است که در منطقه موردمطالعه به‌ندرت تحقیق شده است و کاربرد آن برای شناسایی نواحی پرخطر جهت ساخت‌وسازها می­باشد.

Keywords

• هندوکش
• مورفوتکتونیک
• بدخشان
• افغانستان