Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Mar 2019)
İngiliz Belgelerine Göre Türkiye’de 1960, 1971 ve 1980 Askeri Müdahaleleri
Abstract
Ordu, modern Türkiye’nin siyasi tarihinde önemli bir yere sahiptir. Her on yılda bir adeta düzenli olarak yapılan askeri darbeler, bunun kanıtı gibi görünüyor. Mayıs 1960, Mart 1971 ve Eylül 1980’deki müdahaleler, silahlı kuvvetlerin cumhuriyetin demokratik egemenliğini, yolsuz ve beceriksiz politikacıların yaptıkları işleri takiben, geri getirme eylemleri olarak açıklandı. Ordu, 1960’da Adnan Menderes’in Demokrat Parti hükümetini, eylemlerini haklı çıkarmak için meclisteki ezici çoğunluğuna güvenerek anayasayı tamamen göz ardı ederek ülkeyi yönettiği gerekçesiyle devirdi. Mart 1971’de ordu, Süleyman Demirel’i istifaya zorladı ve on yıl sonra Eylül 1980’de aynısını yaptı. İlk müdahale anayasanın savunulması olarak haklı gösterildi. Diğer iki darbenin sebebi hükümetlerin zayıf, verimsiz, anarşi kaynağı ve istikrarsızlığın kaynağı olarak gösterildi. Her seferinde ordu, yalnızca politikacıları kendi yaptıkları karışıklıktan kurtarmak için müdahale ettiğini iddia etti. Türk ordusu cumhuriyetin koruyucusu ve Kemalist mirasın devamı olarak algılanırsa, başka bir darbe olasılığı her zaman var olacaktır. Ancak, iktidar seçkinlerinin en azından bir kısmının, nüfusun önemli kesimlerine ek olarak, ordu yönetiminin krizden çıkışın tek yol olduğuna inandıkları ve bunun için davet edildiğine bakarak ordunun müdahale etmek için her zaman güce sahip olduğunu vurgulamalıyız.
Keywords
