بررسی اثر پیش تیمار بذر و محلول پاشی ملاتونین و اسپرمیدین بر جوانه زنی و صفات فیزیکوشیمایی دیلار (Fagopyum esculentum Moenc) تحت تنش خشکی

Abstract

به‌منظور تعدیل اثرات تنش خشکی بر گیاه دیلار، پیش­ تیمار بذر و محلول­ پاشی گیاهچه با اسپرمیدین و ملاتونین در دو مرحله جداگانه در آزمایشگاه و گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه شیراز در سال زراعی 1398 – 1399 اجرا شد. در مرحله اول، آزمایش به‌صورت فاکتوریل دو فاکتوره در قالب بلوک­های کاملاً تصادفی و با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی در هفت سطح پتانسیل اسمزی صفر (شاهد)، 0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1- و 1.2- مگاپاسکال، پیش­ اندازی بذر با اسپرمیدین در پنج سطح، صفر، 0.5، 1، 1.5 و 2 میلی-مولار و پیش­اندازی بذر با ملاتونین در پنج سطح، صفر، 0.125، 0.250، 0.375 و 0.500 میلی مولار بودند. پس از اجرای مرحله اول بهترین تیمارهای آزمایشی انتخاب شد و در مرحله بعد (گلخانه)، آزمایش به‌صورت فاکتوریل سه فاکتوره در قالب بلوک­های کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام گردید. تنش خشکی در سه سطح آبیاری در 10 درصد تخلیه ظرفیت زراعی (آبیاری مطلوب)، آبیاری در 40 درصد تخلیه ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و آبیاری در 70 درصد تخلیه ظرفیت زراعی بود، پیش­اندازی بذر در سه سطح: بدون پیش اندازی (شاهد)، پیش ­اندازی با اسپرمیدین، پیش ­اندازی با ملاتونین و همچنین محلول­ پاشی گیاهچه در سه سطح: بدون محلول­ پاشی، محلول­ پاشی با اسپرمیدین و محلول ­پاشی با ملاتونین اعمال شدند. پیش­ اندازی بذر با بهترین تیمار آزمایشگاه قبل از کشت بذر و محلول­ پاشی با بهترین تیمار انتخابی آزمایشگاه در مرحله ساقه ­روی و ابتدای گلدهی انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت­های 1.5 اسپرمیدین و 0.375 میلی­ مولار ملاتونین بیشترین درصد و سرعت جوانه ­زنی را داشتند. در گلخانه نیز تیمارهای آزمایشی اثر معنی­ داری بر افزایش هدایت روزنه، رطوبت نسبی برگ، کاتالاز و پروتئین محلول در برگ نشان دادند. به‌طورکلی پیش­ تیمار بذر و همچنین محلول­ پاشی گیاهچه با 0.375 میلی­ مولار ملاتونین بیشترین تأثیر را بر تعدیل تنش خشکی داشت.

Keywords

• آنزیم
• پروتئین
• کلروفیل
• هدایت روزنه