تأثیر قارچ اندوفیت Piriformospora indica بر برخی خصوصیات جو (Hordeum vulgare L.) در شرایط تنش خشکی

Abstract

اندوفیت‌های میکروبی که از مهمترین میکروارگانیسم‌های خاک محسوب می‌شوند با ایجاد تغییرات ژنتیکی، فیزیولوژیکی و اکولوژیکی در گیاهان میزبان خود، عملکرد آنها را در واحد سطح افزایش می‌دهند و امکان توسعه کشت آنها در خاک‌های شور، خشک یا اقلیم‌هایی با تنش‌های غیر زیستی و زیستی را فراهم می‌آورند. قارچ اندوفیت Piriformospora indica دارای خاصیت برانگیختگی رشد گیاه و افزایش مقاومت آن به تنش‌های محیطی از جمله خشکی، شوری و نیز بیماری‌های گیاهی می‌باشد. این پژوهش به بررسی توان قارچ اندوفیت P. indica در بهبود رشد و افزایش مقاومت گیاه جو (Hordeum vulgare L.) به تنش خشکی می‌پردازد. بدین منظور، در سال 1389، آزمایش گلخانه‌ای در گلخانه پژوهشکده بیوتکنولوژی اصفهان در قالب طرح‌ کاملا تصادفی (آزمایش فاکتوریل) با دو فاکتور شامل دو سطح قارچ (تلقیح و عدم تلقیح) و سه سطح خشکی (ظرفیت زراعی (F.C.)، 50 درصد ظرفیت زراعی و 25 درصد ظرفیت زراعی) با چهار تکرار انجام گرفت. نتایج حاصله نشان داد که قارچ P. indica سبب افزایش زیست توده اندام‌های هوایی و ریشه گیاهان تلقیح شده نسبت به گیاهان شاهد بود، بطوریکه وزن خشک اندام هوایی و ریشه در گیاهان تلقیح شده نسبت به شاهد به ترتیب 39 و 46 درصد افزایش نشان داد. همچنین در شرایط تنش محتوای نسبی آب گیاهان تلقیح شده بالاتر بود. علاوه بر فعالیت تحریک کنندگی رشد گیاه توسط قارچ نتایج حاکی از نقش موثر این قارچ در بهبود خصوصیات گیاه جو تجت شرایط تنش خشکی خصوصاً در سطح F.C.25 درصد دلالت دارد. با توجه به این نتایج و نیز امکان کشت این قارچ در محیط کشت مصنوعی و بدون حضور میزبان، به نظر می‌رسد که امکان استفاده از این قارچ به عنوان عامل محرک رشد گیاه در تولید کود بیولوژیک برای انواع گیاهان زراعی وجود دارد و این قارچ می‌تواند نقش مهمی در نیل به کشاورزی پایدار ایفاء ‌نماید. همچنین با توجه به شرایط اقلیمی کشور ایران استفاده از این قارچ برای بهبود رشد و عملکرد گیاهانی نظیر جو، گندم و غیره تحت شرایط خشکی می‌تواند سودمند واقع شود.

Keywords

• تلقیح
• تنش‌های محیطی
• قارچ‌های میکوریزی
• کشاورزی پایدار