Filozofia wartości według Nicolaia Hartmanna

Abstract

Nicolai Hartmann przypisuje wartościom idealny sposób istnienia, analogicznie do istnienia tworów matematycznych i logicznych. Dla wartości jest charakterystyczna „powinnościowość” istnienia (Seinsollen), której jednak nie dzielą one z innymi bytami idealnymi. Niemiecki filozof analizuje przede wszystkim wartości moralne i estetyczne. Nosicielami wartości moralnych są osoby, ale także ich intencje. Wartości te nadbudowują się nad odpowiednimi stanami rzeczy. Władzą czynną przy poznaniu wartości jest odczucie (Wertgefühl). Cztery podstawowe wartości moralne to: dobroć, szlachetność, pełnia i czystość. Wartości specjalne dzielą się na trzy grupy. Estetyka Hartmanna nie została dokończona. Według niego, wartości estetyczne nie są wartościami czegoś realnego, lecz czegoś, co istnieje tylko-dla-nas. Omawia tylko trzy wartości estetyczne: wzniosłość, wdzięk i komizm. Zacytowano wypowiedź Zbigniewa Zwolińskiego. Zdając sobie sprawę z niedostateczności ówczesnego stanu badan, Hartmann nie próbował szkicowac jednej tablicy wartości. Na końcu tekstu znajduje się kilka krytycznych uwag autorki artykułu.