الگوی مکانی و رقابت درون‌گونه‌ای درختان راش (Fagus orientalis Lipsky) در مرحلۀ تحولی انباشت حجم در جنگل‌های هیرکانی (مطالعۀ موردی: جنگل خیرود، نوشهر)

Abstract

الگوی مکانی گونه‌های درختی می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد فرایندهای پویایی جنگل و فعل و انفعالات بین و درون‌گونه‌ای، از جمله استقرار جنگل، رشد درختان، رقابت گونه‌ها و مرگ‌ومیر گیاهان ارائه دهد. این پژوهش با هدف اصلی بررسی الگوی مکانی و ارتباط متقابل درختان راش (Fagus orientalis Lipsky) در مرحلۀ تحولی انباشت حجم، در روند تحول جنگل‌های راش هیرکانی در مرحلۀ نهایی توالی انجام گرفت. به این منظور سه قطعه نمونۀ یک هکتاری انتخاب شد و آماربرداری صد درصد از مشخصه‌های درختان از جمله نوع گونه و قطر برابرسینه انجام گرفت و موقعیت مکانی تمام درختان ثبت شد. نتایج حاصل از شاخص زاویۀ یکنواخت نشان‌دهندۀ الگوی منظم درختان همسایه بود. شاخص آمیختگی به‌طور متوسط 08/0 به‌دست آمد که نشان‌دهندۀ رقابت شدید درون‌گونه‌ای و تمایل کم درختان راش به قرار گرفتن در کنار گونه‌های دیگر بود. میانگین شاخص تمایز قطری و ارتفاعی به‌ترتیب 36/0 و 28/0 محاسبه شد که بیانگر اختلاف متوسط درختان همسایه نسبت به هم بود. براساس نتایج تابع تک‌متغیرۀ L11، در قطعات 1، 2 و 4 به‌ترتیب درختان تا فاصلۀ بین درختی 7، 4 و 6 متر، درختان الگوی منظم داشتند و در بقیۀ فواصل در داخل محدودۀ مونت‌کارلو قرار گرفتند. براساس نتایج تابع دومتغیرۀ L12، در هر سه قطعه نمونه درختان کم‌قطر با درختان میان‌قطر و قطور حداقل تا فاصلۀ 5 متر، اثر متقابل منفی داشتند. هر گونه دخالت براساس برنامه‌های پرورش جنگل مستلزم توجه کافی به حفظ ویژگی‌های ساختاری توده در این مرحله از تحول توده‌های راش است.

Keywords

• تابع تک‌متغیرۀ l11
• شاخص آمیختگی
• شاخص زاویۀ یکنواخت
• محدودۀ مونت‌کارلو