فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک (Oct 2022)
مقاله پژوهشی: تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی
Abstract
تأمین امنیت ملی، به عنوان شرط اساسی بقای کشورها، تابع بکارگیری طیف فراگیری از عناصر مادی و معنوی قدرت ملی است. با توجه به تأثیر موقعیت و ویژگیهای جغرافیایی و ژئوپلیتیکی بر قدرت و امنیت ملی، تبیین نظری رویکرد کشورها به فراوری ظرفیتهای مناطق و قلمروهای ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ممتاز برای تأمین امنیت ملی حائز اهمیت است. امروزه مناطق ساحلی اقیانوسی، کارکردهای امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ارتباطات منطقهای و بینالمللی زیادی برای کشورها دارند و اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی آنها در سطوح محلی، ملی، منطقهای و جهانی رو به افزایش است. این مناطق می‌توانند تأثیر چشمگیری بر منزلت و وزن ژئوپلیتیکی و جایگاه کشورها در مناسبات منطقهای و بینالمللی بر جای گذارند. این تحقیق با هدف تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی انجام شده است. تحقیق از نوع بنیادی است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و از روش کتابخانهای و اسنادی برای گردآوری دادهها و اطلاعات، با بهرهگیری از ابزار فیشبرداری استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تحلیل تأثیر مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی از طریق دو متغیر میانگر «توسعه» و «قدرت ملی» قابل تبیین است. ویژگیهای جغرافیایی و عوامل ژئوپلیتیکی مناطق ترکیبی ساحلی اقیانوسی (آبی و خشکی)، از طریق تأثیر بر شاخصهای توسعه و نیز تغییر وزن و برایند قدرت ملی کشورها، در قالب هفت عامل مکانی- فضایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، زیستمحیطی و نظامی بر امنیت ملی آنها تأثیرگذارند.
