بررسی اثر بخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) بر کاهش نشانه‌های افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی

Abstract

اضطراب اجتماعی به عنوان یکی از اختلالات شایع در گستره کودکی، نوجوانی و بزرگسالی، به دلیل ایجاد مشکلات متعدد در سازگاری و عملکرد افراد مبتلا و همبودی با بسیاری از اختلالات دوره بزرگسالی نظیر اضطراب، افسردگی و اختلال شخصیت اجتنابی کانون توجه بالینی بوده است . بدین خاطر الگوهای درمانی متعددی برای ترمیم این اختلال طراحی شده است. یکی از این الگوها، آموزش ذهن آگاهی است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) بر کاهش نشانه‌های اضطراب اجتماعی نمونه‌ای از دانشجویان دختر ایرانی مبتلا بوده است. بر این اساس ، 21 آزمودنی مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بر اساس پرسشنامه هراس اجتماعی(SPIN) و مصاحبه بالینی ساختار یافته بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (SCID-I) انتخاب شدند که 10 نفر در گروه آزمایش و 11 نفر در گروه کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایشی تحت درمان هشت جلسه‌ای ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس(MBSR) قرار گرفتند و گروه کنترل در انتظار ماند. آزمودنی‌ها قبل از شروع و بعد از اتمام درمان، پرسشنامه هراس اجتماعی (SPIN) را تکمیل نمودند. تحلیل داده‌ها با استفاده از مقایسه میانگین مربوط تفاضل نمرات پیش آزمون – پس آزمون آزمودنی‌ها بر اساس آزمون یو من ویتنی، انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داده که برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی منجر به کاهش نشانه‌های اضطراب اجتماعی در ابعاد ترس، اجتناب،و ناراحتی فیزیولوژیک مبتلایان شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش برنامه ذهن آگاهی به رغم تعلق به فرهنگی متفاوت، در کاهش نشانه‌های اختلال اضطراب اجتماعی و سایر متغیرهای وابسته موثر بوده است .بنابر این به نظر می‌رسد که می‌توان از این برنامه در مراکز درمانی ،برای نمونه‌های مبتلا به اضطراب اجنتماعی ،با توجه به محدودیت‌های تحقیق کنونی و رعایت احتیاط‌های بالینی، استفاده نمود.

Keywords

• اختلال اضطراب اجتماعی
• درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی
• دانشجویان دختر