زبان و ادب فارسی (Sep 2020)
جستاری در موانع نظری رشد و گسترش آثار غنایی منثور
Abstract
گستردگی و عمق مفاهیم ادبیات غنایی در کنار تنوع مصادیق این نوع ادبی، از درخشانترین ویژگیهای ادبیات فارسی به شمار میرود. درحالیکه آفرینش سایر انواع ادبی در دورههایی از تاریخ، ضعفهایی از خود نشان میدهد، ادب غنایی، با اقبالی رو به رشد و تکاملی روزافزون مواجه بوده است. لیکن آنچه در شناخت جوانب گوناگون این نوع ادبی بهصورت یک نقطه ابهام، قابلیت طرح و پیگیری دارد این است که تحت تأثیر چه موانعی، آثار منثور مستقل و غنایی محض نسبت به اشکال و انواع منظوم آن، از کمشماری چشمگیری برخوردارند. فقدان نظریهای مشخص و مطرح در باب اسلوب نثر فارسی، یافتن پاسخی برای پرسش فوق را دشوار میکند؛ بنابراین در این پژوهش تلاش شد در درجه نخست با مراجعه به دیباچۀ آثار منثور و کتب ترسلی، برخی از تعاریف و ملاکهای نثر فارسی احصا شود تا از رهگذر برابر نهادن بایستههای ارائۀ کلام غنایی با چهارچوبهای انشای نثر فارسی، موانع نظری رشد و گسترش آثار غنایی منثور، وضوح بیشتری پیدا کند. ازآنرو که پژوهش حاضر بر مؤلفههای نظری متمرکز است، از نقد و تحلیل ادبی متون و قطعات نثر غنایی صرفنظر و چهار عامل نظری بهعنوان مقدمهای در شناخت عوامل احتمالی مؤثر در کمشماری نثر غنایی در ادبیات فارسی معرفی شد.
Keywords