اوضاع اقتصادی ایالت قهستان در قرون نخستین اسلامی

Abstract

قهستان یکی از ایالات مهم ایران در قرون نخستین هجری به شمار می­ رفت که نامش با خراسان عجین بود. این منطقه اگرچه در ساختار سیاسی و اداریِ بخشی از خراسان شمرده می­شد اما در منابع متعدد جغرافیایی، واحد جغرافیایی و ایالت مستقلی محسوب شده است. قهستان به دلیل موقعیت سوق ­الجیشی، بافت جغرافیایی، اقتصاد مناسب، دوری از دستگاه خلافت و حضور گروه­هایی مختلفی سیاسی، قومی و مذهبی از دیرباز مورد توجه بوده است. نزدیکی قهستان به سه ایالت مهم خراسان، سیستان و کرمان، این منطقه را به مسیری ترانزیتی و گلوگاهی بی­ بدیل تبدیل کرده بود. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این پرسش است که اوضاع اقتصادی منطقه­ قهستان در قرون نخستین اسلامی چگونه بود و موقعیت اقلیمی و جغرافیایی آن چه نقشی در تحولات اقتصادی قهستان داشت؟ یافته ­های این پژوهش نشان می­دهد که تحولات تاریخی مثبت (ثبات حکومت، برقراری امنیت و به­ کارگیری نظام‌های مالیاتی عادلانه) و منفی (جنگ­های خانمان­ سوز، ناامنی، بی­ ثباتی حکومت­ها، اخذ مالیات­های ناعادلانه، حوادث ناگوار طبیعی چون قحطی، سیل و بیماری­های مسری) موجب گسترش مبادلات تجاری یا رکود اقتصاد این منطقه­ در قرون نخستین اسلامی شده­ است. روش انجام پژوهش حاضر، توصیفی ـ تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ­ای است.

Keywords

• قهستان
• اقتصاد
• خراسان
• کشاورزی
• دامداری
• صادرات