Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2019)
HAZF KAVRAMININ KUR'ÂN VE ARAB DİLİ AÇISINDAN TAHLİLİ
Abstract
Arap belâgatı meânî konularından biri olan hazf, gözetilen gayeye bağlı olarak kelime ve cümle eksiltmesi şeklinde gerçekleşir. Kur'an ve Arap dili hazf konusu için birçok örneklerin sunulduğu alan olarak kaynak durumundadır. İbareyi vecîz kılıp gereksiz uzatmalardan arındıran, karîneye dayanarak yapılan hazf, muhâtabın düşünce dünyasını, his ve aklını harekete geçirmektedir. Mütekellime az sözle çok şeyler aktarması olanağını sağlayan hazf, mahzûf olan şeyi mezkûr hale dönüştürmüş olmaktadır. Hazf kelime veya cümleden bir veya birden çok unsurun atılması olarak tanımlanabilir. Karînenin mevcut olup olmamasına bağlı olarak başvurulabilen i’câz için önemli bir seçenek olarak ortaya çıkar. Hazf mütekellimin tercihi, dış ortam ve dilbilgisi gibi sebeplerden dolayı gerçekleşebilir. Hazf, i’câzı te’min etmek, boş sözlerden kaçınmak, umum bildirmek, cümleler arası uyumu sağlamak, sözü etkin sunmak gibi amaçlarla yapılır. Makalede yeminler, emirler, soru cümleleri v.b. ile hazf’in nasıl yapıldığı, şartlarının neler olduğu, bu konu hakkında farklı görüşler ele alınarak örnekler vasıtasıyla açıklanmıştır
