غالب (Jun 2024)
واکاوی انواع هنجارگریزی معنایی در کلیله و دمنهٔ نصرالله منشی
Abstract
جای‌گاه بنیادین و انکارناپذیر زبان و ادبیات فارسی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین ادبیات‌ها در بین ادبیات‌های جهان، امری واضح و بدیهی‌است و در این میان، تأثیر شگفت‌انگیزی که زبان به‌عنوان عمده‌ترین وسیلهٔ ارتباط و خلق اثر هنری بر ادبیات می‌گذارد، خیره‌کننده است. شاعران و نویسنده‌گان برای بهره‌گیری از قدرت زبان در ادبیات و نیز غنی‌‌ساختن اثر ادبی خود می‌توانند از ابزارهای مختلفی بهره بگیرند. یکی از این ابزارها، هنجارگریزی معنایی است. هنجارگریزی معنایی یکی از ابزارهای آفرینش ادبی در شعر است و بررسی آن در نثر، جلوه‌گری و شعرگونه‌شدن آن را به دنبال خواهد داشت. نگارنده‌گان در این پژوهش با بهره‌گیری از شیوهٔ توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتاب‌خانه‌یی، ضمن تکیه بر الگوی ارائه‌شده توسط فرزان سجودی (1378)، جهت دسته‌بندی انواع هنجارگریزی‌های معنایی مبتنی برچهارچوب پیش‌نهادی لیچ (1969)، به تعریف هنجارگریزی معنایی از نظر سجودی و توضیح انواع آن پرداخته و بسامد هر یک از آن‌ها را در کتاب کلیله و دمنه ارائه کرده‌اند. نتایج پژوهش بیان‌گر آن است که در کتاب کلیله و دمنهٔ نصرالله منشی، هنجارگریزی معنایی به روش جسم‌پنداری، بیش‌تر به‌کار رفته است و بسامد آن در قیاس با دیگر انواع هنجارگریزی معنایی، بیش‌تر است و این موضوع می‌تواند در مطالعات سبک‌شناسی این اثر ارج‌مند و تفاوت آن با دیگر آثار هم‌دوره مورد توجه قرار گیرد.
Keywords
