بررسی کارایی کشت مخلوط ترتیکاله (Triticosecale) و ماشک گل خوشه‌ای villosa L.) (Vicia با استفاده از شاخص‌های رقابت تحت سامانه‌های مختلف خاک‌ورزی

Abstract

چکیده اهداف: کشت مخلوط می­تواند به عنوان یکی از راه­های افزایش عملکرد و پایداری تولید در واحد سطح مطرح باشد. بنابراین، این آزمایش به‌منظور بررسی اجزاء عملکرد، عملکرد و شاخص­های رقابت در کشت مخلوط تریتیکاله با ماشک گل خوشه­ای تحت تأثیر سامانه­های مختلف خاک­ورزی انجام گردید. مواد و روش­ها: آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال زراعی 98-1397 بصورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرارانجام شد. خاک­ورزی در سه سطح (شخم مرسوم، حداقل و بدون شخم) عامل اصلی و الگوی کاشت در پنج سطح (کشت خالص ماشک (M) و تریتیکاله (T) و کشت‌های مخلوط 50T:50M، 67T:33M و 33T:67M) عامل فرعی بوند.­ یافته­ها: نتایج نشان داد که اثر خاک­ورزی و الگوی کشت بر تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و دانه تریتیکاله و تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیک و دانه ماشک معنی­دار بود. بالاترین عملکرد دانه تریتیکاله و ماشک مربوط به شخم رایج و کشت خالص بود. بیشترین سودمندی بر اساس شاخص­های نسبت برابری زمین (30/1) و ضریب نسبی تراکم (60/4) از الگوی کشت مخلوط M50T+50 بدست آمد. مثبت بودن مقادیر شاخص غالبیت و بالاتر بودن مقادیر نسبت رقابت در الگوی 50T:50M و 33T:67M برای گیاه تریتیکاله، بیانگر برتری رقابتی تریتیکاله نسبت به ماشک یا استفاده بهتر از نهاده‌ها در کشت مخلوط بوده است. کاهش یا افزایش عملکرد واقعی کل و سودمندی مخلوط در تریتیکاله و ماشک مثبت بود. نتیجه گیری: بنابراین با برآورد شاخص­های رقابتی به منظور بررسی وضعیت دو گونه در مخلوط مشخص گردید در تیمارهای مختلف کشت مخلوط افت عملکرد واقعی کل وجود نداشت که نشان از برتری کشت مخلوط نسبت به تک کشتی می­باشد. بنابراین الگوی 50T+50M علاوه بر ایجاد تنوع زیستی و پایداری اکوسیستم باعث حداکثر بهره وری از زمین می­شود.

Keywords

• تنوع زیستی
• چند کشتی
• نسبت برابری زمین
• سودمندی مخلوط
• کشاورزی پایدار
• شخم