اقتصاد کشاورزی و توسعه (Nov 2023)
واکاوی عاملی چالشها و راهکارهای تجاری سازی دستاوردهای تحقیقاتی کشاورزی
Abstract
تجاریسازی دانش و فناوری، به عنوان حلقه اتصال تحقیقات و بازار، تلاشی به منظور کسب درآمد از نوآوری است که در حال حاضر، در اقتصاد دانشبنیان به شدت مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی چالشهای تجاریسازی دستاوردهای تحقیقاتی کشاورزی در حوزه علوم زراعی و همچنین، راهکارهای تسهیل و تسریع تجاریسازی آنها بود. جامعه آماری مطالعه را کلیه اعضای هیئت علمی مؤسسات تحقیقات مرتبط با علوم زراعی در مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) (263N=) و مدیران عامل شرکتهای طرف قرارداد با این مؤسسات (91N=) تشکیل دادند. مطالعة توصیفی- همبستگی حاضر با روش پیمایش در سال 1400 انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود و تحلیل دادههای جمع آوری شده با استفاده از فن تحلیل عاملی اکتشافی به روش تحلیل مؤلفههای اصلی صورت گرفت و مهمترین چالشها و همچنین، راهکارهای تسهیل تجاریسازی دانش و فناوری مورد نظر در بخش کشاورزی شناسایی، طبقهبندی و اولویتبندی شد. چالشهای موجود در مسیر توسعه تجاریسازی دستاوردهای تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) از دیدگاه محققان و اعضای هیئت علمی مؤسسات مورد مطالعه در هفت عامل بدین شرح شناسایی و دستهبندی شدند: «ماهیت فناوریه»، «ضعف در قوانین، مقررات و سیاستهای حمایتی دولت»، «ساختار ضعیف اطلاعرسانی و تعامل با بخش خصوصی»، «ضعف در خط مشی، مدیریت و نیروی انسانی مؤسسات و مراکز»، «ضعف نظام آموزشی»، «خط مشی ضعیف سازمان تات در حوزه تجاری سازی» و «عدم احساس نیاز به تجاری سازی». از دیدگاه مدیران عامل شرکتهای مورد بررسی، شش عامل «ضعف در قوانین، مقررات و سیاستهای حمایتی دولت»، «ساختار ضعیف اطلاعرسانی و تعامل با بخش خصوصی»، «ماهیت فناوریها»، «محدودیت فعالیت شرکتهای بینالمللی در ایران»، «ضعف در توانمندی شرکتهای خصوصی» و «خط مشی ضعیف سازمان تات در حوزه تجاریسازی» به عنوان چالشهای توسعه تجاریسازی دستاوردهای تحقیقاتی شناسایی شدند. راهکارهای تسهیل تجاریسازی دستاوردهای تحقیقاتی مورد بررسی، از دیدگاه محققان، در شش عامل «تقویت نظام اطلاعرسانی و افزایش تعامل با بازار و بخش خصوصی»، «تقویت قابلیت تجاریشدن فناوریها»، «تقویت حمایتهای دولتی از تجاری سازی»، «توسعه نیروی انسانی و ساختار سازمانی در مؤسسات»، «حمایت از بخش خصوصی در راستای افزایش سرمایهگذاری» و «بازنگری در خطمشیهای سازمان تات» و همچنین، از دیدگاه مدیران عامل، در چهار عامل «تقویت حمایتهای دولتی از تجاریسازی»، «تقویت نظام اطلاع رسانی و افزایش تعامل با بازار و بخش خصوصی»، «تقویت قابلیت تجاریشدن فناوریها» و «مشارکت در توانمندسازی شرکتهای خصوصی» استخراج و طبقهبندی شدند. در ادامه، بر اساس چالشهای شناسایی شده، راهکارهایی پیشنهاد شد و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
Keywords