İtobiad (Sep 2021)
Neoliberal Dönemde Beden Politikalarının Yeniden Yorumlanması
Abstract
Sosyal bilimlerin önemli tartışma konularından biri bedendir. Tarihsel süreç içerisinde bedenin her dönem, bireyin ve toplumun tartışma konusunu oluşturduğunu görmek mümkündür. Klasik dönem sosyal bilimcileri olan Marx ve Weber bedeni kutsal ve profan ayrımı üzerinden değerlendirmiştir. Fakat çağdaş sosyal bilimcilerde tartışılan konu başka bir yöne evrilmiştir. Özellikle Foucault’un iktidar kavramı ile birlikte beden, klasik dönemde tartışılan konuların dışına çıkarak çeşitlenmiştir. Günümüzde bu tartışmaları neo-liberal özne perspektifinde yürüten isim ise Byung-Chul Han’dır. Han, özneyi bununla birlikte bedeni, Foucault’un biyo-politik süreçlerinden psiko-politik sürece taşımış ve konu ile ilgili önemli bir kapı aralamıştır. Günümüz neo-liberal öznesinin bir performans öznesi olduğunu ifade eden Han, bu öznenin çeşitli biçimlerde var oluş şekline değinmiştir. Öznenin kendini tanımlama şekillerinden biri olan beden, çeşitli varoluş mitlerine sahiptir. Bu mitlerin bir kısmı moda, spor, estetik cerahi vb. ile oluşturulmaya çalışılırken –ki bu bedenin iktidar boyutunu temsil eder- bir kısmı ise bedenin içinde yaşadığı kültürün bir ürünü olarak karşımıza çıkmıştır. Bununla birlikte beden artık transhümaniz ve yapay zeka gibi çok daha tartışmalı konulara da dahil edilmeye başlanmış ve bedeninin geleceğine yönelik yeni söylemler üretilmiştir. Literatür çalışmasının bir sonucu olan makale, Han’ın özneyi ve bedeni biyopolitik evreden psikopolitik evreye taşıması noktasında önemlidir. Çalışmada elde edilen bulgular göstermektedir ki neo-liberal dönemde beden psikopolitik süreç ile birlikte yeni görünümler ve anlamlar kazanmıştır. Daha ziyade Han’ın görüşleri çerçevesinde yeniden yorumlanmaya çalışılan beden, bu yönüyle literatüre katkı sağlamayı hedeflemektedir. Dolayısıyla makalenin ana konusunu biyo-politik süreçten psiko-politik sürece evrilen insan bedeni oluşturmaktadır. Psiko-politik bedeni nihai noktaya getiren birden çok etmen vardır. Tıbbın acıyı meşrulaştırması ve değişimi hızlıca mümkün kılması bunun en büyük örneğidir. Tıpkı yaşlı ve genç bedenlerin kendilerine yaş sınırı belirleyememesi gibi. Tüm bunlar neo-liberal dönem öznenin, psiko-politikanın yetiştirdiği performans öznesini ve bu öznenin görünürlüğünü temsil eden bedeni yeniden tanımlamıştır.
Keywords
