Edukacja wrażliwa na traumę z perspektywy teorii przywiązania

Abstract

Sytuacje mogące powodować uraz psychiczny takie jak przemoc, zaniedbanie i dysfunkcje rodziny dotykają istotną część dzieci. Odczuwanie zagrożenia w bliskiej relacji połączone z niedostępnością responsywnego dorosłego łagodzącego negatywne emocje dziecka prowadzi do pojawienia się toksycznego stresu (toxic stress) negatywnie wpływającego na rozwój mózgu. Stąd dzieci z historią traumy mogą w szkole przejawiać różnorodne problemy, w tym deficyt uwagi, nadaktywność i dysregulację emocji. Jednocześnie zagrażające doświadczenia w dzieciństwie (adverse childhood experiences) sprzyjają rozwojowi pozabezpiecznych stylów przywiązania, przez co dziecko znajdując się w środowisku szkolnym może z trudem ufać nauczycielom, czuć dużą presję i interpretować zachowania innych w kategoriach zagrożenia, ale też przeżywać silną frustrację w sytuacji niepowodzeń i mieć trudności w rozwiązywaniu konfliktów. Najpoważniejsze konsekwencje ma zdezorganizowany wzorzec więzi. Trudności uczniów z historią traumy wymagają specyficznej odpowiedzi ze strony szkół, stąd powstał postulat edukacji wrażliwej na traumę (trauma-informed education). Z teorii przywiązania wynika, że w szkole najpierw należy zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego, przede wszystkim dzięki relacji z nauczycielem, który w obliczu problematycznych reakcji ucznia rozumie jego specyficzne potrzeby i aktywnie podtrzymuje z nim wymianę emocjonalną.

Keywords

• edukacja wrażliwa na traumę
• przywiązanie
• zagrażające doświadczenia w dzieciństwie
• trauma dziecięca
• bezpieczeństwo emocjonalne