تأثیر محلول‏پاشی کود کمپلکس فلوریش میکروکُمبی و تراکم بوته بر عملکرد و برخی صفات کمّی ارقام امیدبخش آفتابگردان

Abstract

سابقه و هدف: آفتابگردان متعلق به خانواده آستراسه و به‏عنوان یکی از سه گیاه مهم روغنی در جهان، از درصد روغن دانه بالا (50 - 45 درصد) برخوردار است. یکی از دلائل اصلی پائین بودن عملکرد دانه آفتابگردان، کمبود ریزمغذی‏ها است. بنابراین تقویت، حفظ بهره‏وری و تعیین مناسب‏ترین تراکم کشت، در ارقام جدید آفتابگردان جهت دستیابی به عملکرد مطلوب ضروری است. آزمایش حاضر نیز بر مبنای انتخاب مناسب‏ترین رقم امیدبخش آفتابگردان در بهترین تراکم بوته و سطوح کاربردی کود کمپلکس فلوریش میکروکُمبی در شهرستان دزفول اجرا گردید.مواد و روش‏ها: ‏بمنظور ارزیابی عملکرد و برخی صفات کمّی ارقام امیدبخش آفتابگردان به محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی و رقابت درون‏گونه‏ای، آزمایشی بصورت کرت‏های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی با استفاده از سه تکرار و سه فاکتور تراکم بعنوان فاکتور اصلی (7، 9، 11 و 13 بوته در مترمربع)، کود کمپلکس بعنوان فاکتور فرعی اوّل (0، 1 و 2 کیلوگرم در هکتار) از منبع کود کمپلکس فلوریش میکروکمبی تولیدی شرکت شیمی کُرد و رقم بعنوان فاکتور فرعی دوّم (فلیکس، شکیرا، اسکار، ساوانا، شمس، لاباد، سودیمانس و مونالیزا) در شرکت شهید رجائی دزفول در سال زراعی 1398-1397 اجرا گردید. بذور ارقام مورد آزمایش از شرکت شهید رجائی دزفول تهیه شد. هر کرت آزمایشی دارای 6 خط کاشت به طول 5/1 متر با فاصله خطوط 75 سانتی‏متر در نظر گرفته شد و با توجه به تراکم 7، 9، 11 و 13بوته در مترمربع، بوته‏ها روی خطوط کاشت به ترتیب با فواصل 18، 15، 12 و 9 سانتی‏متر در مرحله سه تا چهار برگی تنظیم شدند. پس از رسیدگی فیزیولوژیک دانه‏ها و برداشت گیاهان، صفات ارتفاع ساقه، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن دانه‏ها در طبق، عملکرد دانه و عملکرد روغن اندازه‏گیری گردید. یافته‏ها: نتایج نشان‏دهندۀ تأثیر معنی‏دار محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی و تراکم، بر صفات مورد بررسی بجزء ارتفاع ساقه بود. رقم شمس با 36/198 سانتی‏متر، حداکثر ارتفاع ساقه را داشت. براساس نتایج حاصله، محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی موجب افزایش قطر ساقه، تعداد دانه در طبق، وزن دانه‏ها در طبق و عملکرد دانه و روغن نسبت به شاهد می‏گردد. همچنین افزایش تراکم کاشت، علیرغم کاهش تعداد و وزن دانه در طبق، موجب افزایش عملکرد دانه گردید. با افزایش تراکم، عملکرد دانه تک گیاه کاهش یافت، امّا افزایش تعداد گیاهان در واحد سطح جبران‏کنندۀ این کاهش بود. با توجه به بررسی نتایج مقایسه میانگین‏ها، محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی نیز از طریق بهبود اجزای عملکرد و کاهش تنش رقابتی بین بوته‏ها در تراکم‏های بالای کاشت، سبب افزایش عملکرد دانه در آفتابگردان گردید. بیش‏ترین عملکرد دانه و روغن نیز به‏ترتیب بمیزان 40/5 و 64/2 تن در هکتار در تراکم 11 بوته در مترمربع و محلول‏پاشی 1 کیلوگرم عناصر غذایی توسط رقم فلیکس بدست آمد. عملکرد روغن تابعی از عملکرد دانه و درصد روغن آن است، بنابراین به‏نظر می‏رسد که در آزمایش حاضر، عملکرد دانه بالاتر در تراکم‏ 11 بوته در مترمربع و بهبود فتوسنتز و دانه‏بندی مناسب در زمان محلول‏پاشی عناصر غذایی، موجب افزایش عملکرد روغن گردیده است.نتیجه‏گیری: حال با آگاهی از پاسخ ارقام در تراکم‏های مختلف بوته در واحد سطح؛ به‏نظر می‏رسد که تأثیر سودمند محلول‏پاشی عناصر غذایی می‏تواند موجب کاهش خسارت ناشی از رقابت درون‏گونه‏ای و افزایش عملکرد ژنوتیپ‏های مختلف آفتابگردان، در شرایط شهرستان دزفول و مناطق مشابه گردد.

Keywords

• رقابت درون گونه‌‏ای
• کود کمپلکس
• رقم فلیکس