تعیین مخاطره غیرسرطانی آرسنیک و روی در مرکبات عرضه شده در بازار مصرف شهر همدان

Abstract

زمینه و هدف:امروزه مخاطره مصرف مواد غذایی به‌خصوصمرکبات به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از رژیم غذایی انسان، به‌واسطه آلودگی محیط‌زیست با فلزات سنگین به یک چالش جدی تبدیل شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین مخاطره سلامت مصرف مرکبات پرمصرف عرضه‌شده در بازار مصرف شهر همدان بر اساس پتانسیل خطر عناصر آرسنیک و روی در سال 1394 انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه تحلیلی (مشاهده‌ ای)، در مجموع 48 نمونه مرکبات از گونه ‌های پرتقال، گریپ‌فروت، لیموشیرین و نارنگی از 4 مرکز عمده فروش در سطح شهر همدان به‌ صورت تصادفی خریداری و به آزمایشگاه منتقل شد. پس از آماده‌ سازی نمونه‌ها به روش هضم اسیدی در آزمایشگاه، غلظت تجمع‌ یافته عناصر توسط دستگاه نشر اتمی در سه تکرار خوانده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS (نسخه 20) و آزمون‌های Test Shapiro-Wilk،One Sample T Test، one-way ANOVA وPearson’s Correlation Coefficient انجام شد. یافته‌ ها: بیشینه میانگین غلظت عناصر آرسنیک و روی با 0/07±0/09 و 0/09±0/26 میلی‌گرم در کیلوگرم به‌ترتیب مربوط به نمونه‌های گریپ‌‌فروت و لیموشیرین بود. از طرفی بر اساس نتایج مطالعه، شاخص مخاطره سلامت برای عناصر مورد مطالعه کوچک‌تر از 1 بود، در نتیجه مصرف کنترل‌شده مرکبات برای بزرگسالان و کودکان مخاطره‌آمیز نمی‌باشد. نتیجه‌ گیری: هرچند با استناد به نتایج محاسبه شاخص مخاطره سلامت، مصرف مرکبات مورد مطالعه اثر سوء بهداشتی بر سلامت مصرف‌کنندگان ندارد، ولی با توجه به افزایش نرخ استفاده از نهاده‌ های کشاورزی به‌ ویژه کودهای فسفاته، فاضلاب شهری و لجن فاضلاب توسط کشاورزان، نسبت به پایش دوره‌ای و منظم مواد غذایی به‌ ویژه اقلام وارداتی از نظر غلظت باقی‌مانده یا تجمع‌ یافته انواع سموم شیمیایی و سایر فلزات سمی از قبیل جیوه، سرب، کادمیوم و کروم توصیه می‌شود.

Keywords

• امنیت غذایی
• فلز سنگین
• مخاطره سلامت
• مرکبات