Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Jan 1998)
KIRŞEHİR YÖRESİ KALİŞ (KALKRIT) OLUŞUMLARININ SEDİMANTOLOJİSİ
Abstract
İnceleme alanı Kırşehir ili ve çevresinde yer alır ve Kırşehir masifi üzerinde gelişmiş çöküntü havzalarını oluşturan Üst Miyosen-Pliyosen tortul istifleri içerisindeki karbonatlı oluşumlar kaliş olarak tanımlanmıştır. Alüvyon yelpaze-örgülü akarsu ve göl ortamı çökelleri ile temsi edilen Miyosen istifleri içerisindeki bu kalişler üç ayrı zonda yer almaktadır. Ölçülü kesitlerde tabanda çakıltaşı, kumlu çamurtaşından oluşan geçiş zonu (I.Zon), onun üzerinde kiremit renginde çamurtaşı-silttaşı içerisinde yer alan seyrek nodüler, dikey ve yatay konumlu karbonatlı zon (ll.Zon), en üstte ise laminalı kaliş (kalkrit) zonu (lll.Zon) ayırtlanmıştır. Taban ve komşu kaya ile toprak içindeki karbonatlar asidik ortamda eriyerek kalsiyum bikarbonattı doygun eriyik haline dönüşmektedir. Bu eriyik çökeller içine taşınmakta ve daha sonra kurak-yarı kurak mevsimlerde kapilerite yolu ile çökeller içinde yükselmektedir. Yükselen kalsiyum bikarbonattı eriyik içerisindeki karbondioksit sistemden ayrılmakta ve sonuçta kalsiyum karbonat nodülleri, laminalı kaliş oluşmaktadır. Stromatolit benzerli olan laminalı kalişler polarizon mikroskop ve taramalı elektron mikroskobu (SEM) altında, tamamen kriptoalgal yapı karakteri göstermekte olup, içerisinde erime ile oluşan mikroerozyon yüzeyleri, kaliş pizolitleri görülmektedir. Kaliş oluşumları karnotit, toryum, vanadyum, sepiyolit, huntit, dolomit ve magnesit gibi element ve mineraller için kaynak olabilmektedir.
