توسعه منحنی رقیق شدن نیتروژن بحرانی بر مبنای ماده خشک برگ در دو رقم کلزای بهاره (Brassica napus L.)

Abstract

بهبود رشد گیاه زراعی با کاربرد کود نیتروژن می‌تواند به‌میزان قابل ‌توجهی عملکرد محصول را افزایش و بازده اقتصادی را بهبود بخشد. با این‌حال، استفاده بیش ‌از حد از کود نیتروژن در نظام‌های کشت فشرده منجر به کاهش کارایی زراعی مصرف نیتروژن، افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و آلودگی آب و خاک شده است. غلظت نیتروژن بحرانی (Nc) حداقل نیتروژن مورد نیاز برای حداکثر رشد گیاه است و می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای مدیریت دقیق نیتروژن در طی فصل رشد استفاده شود. مطالعه فعلی با هدف تعیین منحنی رقیق شدن غلظت نیتروژن بحرانی بر مبنای ماده خشک برگ (LDM) در کلزای بهاره (Brassica napus L.) انجام شد. برای این منظور، یک آزمایش مزرعه‌ای با هفت سطح مصرف صفر، 50، 100، 150، 200، 250 و 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار انجام گرفت و ماده خشک و غلظت نیتروژن برگ دو رقم کلزای بهاره در طی فصل رشد اندازه‌گیری شد. منحنی‌ رقیق شدن غلظت نیتروژن بحرانی برگ کلزای بهاره با رابطه Nc=5.08LDM-0.06 توصیف شد. شاخص تغذیه نیتروژنی (NNI) بسته به‌میزان مصرف نیتروژن در رقم دلگان از 72/0 تا 14/1 و در رقم هایولا 401 از 53/0 تا 15/1 متغیر بود. کمبود نیتروژن تجمعی (Nand) در رقم دلگان بین 61/11- و 09/107 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و در رقم هایولا 401 بین 22/24- و 64/129 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تعیین شد. همبستگی مثبت معنی‌داری بین اختلاف میزان مصرف نیتروژن (ΔN) با تغییرات شاخص تغذیه نیتروژنی (ΔNNI) و کمبود نیتروژن تجمعی (ΔNand) وجود داشت. به‌طور کلی، منحنی رقیق شدن غلظت نیتروژن بحرانی و شاخص تغذیه نیتروژنی و کمبود نیتروژن تجمعی مشتق از آن به‌خوبی وضعیت محدودیت و عدم محدودیت تغذیه نیتروژنی را در دو رقم کلزای بهاره مشخص کرد و می‌تواند به‌عنوان شاخص قابل‌اطمینانی از وضعیت نیتروژن گیاه زراعی در طی فصل رشد استفاده شود.

Keywords

• بهینه‌سازی مصرف نیتروژن
• شاخص تغذیه نیتروژنی
• کمبود نیتروژن
• مدیریت دقیق نیتروژن
• نیتروژن بحرانی