Pizhūhish/hā-yi Falsafī- Kalāmī (Sep 2015)
صدق و کذب‌پذیری مشهورات نزد ابن‌سینا
Abstract
این پژوهش در صدد یافتن موضع ابن‌سینا در قبال صدق و کذب‌پذیری مشهورات است و به جست‌وجوی قسم خاصی از این آراء که قابلیت اتصاف به صدق و کذب را دارا هستند، می‌پردازد. با توجه به اظهارات ابن‌سینا مبنی بر ابتنای احکام جدل بر تسلیم و شهرت و عدم اعتبار مقدمات جدلی ومشهورات بر اساس حق و حقیقت و هم‌چنین تصریحات دیگر او مبنی بر صدق و کذب‌پذیری مشهورات، این نتیجه حاصل می‌شود که موضع وی در قبال صدق و کذب‌پذیری آراء مشهوره لا‌بشرط است. به نظر می‌رسد صدق و کذب‌پذیری در میان اقسام مختلف مشهورات، وصف متعلق به قسم اخلاقی مشهورات است و عالم فوق‌نفسانی به عنوان نفس‌الأمر قضایای اخلاقی مشهوره و شریعت به عنوان ملاک و معیار صدق این قضایا محسوب می‌شود. درغیراین‌صورت این آراء مانند سایر آراء مشهوره، متغیر و نسبی خواهند بود و بدین‌ترتیب، خاتمیت پیامبرص و هدف از بعثت او نیز زیر سؤال خواهد رفت. توجیه صدق‌وکذب مشهورات، بر اساس تئوری‌های پراگماتیسم و تلائم نیز امکان‌پذیر می‌باشد.
Keywords
