واکنش عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم به تراکم بذر و محلول پاشی کائولین در شرایط دیم

Abstract

سابقه و هدف: در بسیاری از مناطق کشور از جمله کوهدشت لرستان، میزان، توزیع و شدت نامناسب بارندگی تأثیر منفی بر تولید گیاهان زراعی مانند گندم در شرایط دیم می‌گذارد. انتخاب مناسب‌ترین رقم، ضمن افزایش تولید به اقتصاد کشاورزان منطقه کمک می-نماید. از طرفی دست‌یابی به راه‌کارهای مناسب کاربردی از جمله مواد ضد تعرق مانند کائولین جهت کاهش تعرق برای تعدیل تنش خشکی ضروری به‌نظر می‌رسد. همچنین، یکی از عوامل موثر بر افزایش عملکرد گیاه در مدیریت عملیات زراعی تغییر در تراکم کاشت گیاه زراعی می‌باشد که می‌تواند باعث تغییر در عملکرد و اجزای عملکرد شود. تراکم گیاهی یکی از مهمترین عامل‌های تعیین کننده توانایی گیاه زراعی در استفاده از منابع محیطی می‌باشد و از اهمیت ویژه ای در تولید گندم برخوردار است. به‌این منظور بررسی همزمان رقم، تراکم و کائولین به‌منظور دست‌یابی به بهترین تیمار برای شرایط دیم منطقه در این آزمایش بررسی گردید.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی اثر تراکم بذر و محلول‌پاشی کائولین بر ارقام گندم دیم، پژوهشی دوساله به‌صورت فاکتوریل -اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار تحت شرایط دیم در شهرستان کوهدشت اجرا ‌شد. عامل تراکم در چهار سطح 350، 500، 650 و 800 بذر در مترمربع و عامل رقم شامل سه رقم گندم دیم کریم، کوهدشت و قابوس به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های اصلی و محلول‌پاشی کائولین در دو سطح شاهد و محلول‌پاشی 5 درصد کائولین در کرت‌های فرعی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد تراکم 500 بذر در مترمربع بدون و با محلول‌پاشی کائولین در هر دو سال اول (به‌ترتیب 2428 و 2480 کیلوگرم در هکتار) و سال دوم (به‌ترتیب 2798 و 2831 کیلوگرم در هکتار) بیشترین عملکرد دانه را نشان داد. رقم قابوس در تراکم 500 بذر در مترمربع بدون و با محلول‌پاشی کائولین (به‌ترتیب 2792 و 2802 کیلوگرم در هکتار) بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. روند تغییرات عملکرد دانه گندم در سال دوم آزمایش نشان داد که عملکرد دانه با افزایش تراکم بذر از یک رابطه چند جمله‌ای معنی‌دار در هر سه رقم کریم، کوهدشت و قابوس پیروی نمود؛ بطوری‌که با افزایش تراکم از 350 به 500 بذر در متر مربع تغییر معنی‌داری نداشت و با افزایش بیشتر تراکم کاهش یافت. رقم کوهدشت بدون محلول‌پاشی کائولین بیشترین میزان پروتئین دانه (30/12 درصد) را داشت.نتیجه‌گیری: در مجموع رقم قابوس در تراکم 500 هزار بذر در هکتار از بیشترین عملکرد دانه برخوردار بود که برای منطقه قابل توصیه است. محلول‌پاشی کائولین تحت شرایط این آزمایش نقش مثبتی در تولید کمی و کیفی گندم ایفا ننمود.

Keywords

• اجزای عملکرد
• پروتئین دانه
• ضد تعرق
• طول پدانکل
• قابوس