Mütefekkir (Jun 2023)
Kudâme b. Caʿfer’in Şiir Tenkidine Yapılan Eleştirilerin Değerlendirilmesi: Yunan Felsesefesi ve Mantık İlminden Etkilenmesi Örneği
Abstract
Mantık, felsefe, kamu yönetimi ve edebiyat alanında eserleri bulunan, Abbâsîler dönemi meşhur kâtiplerinden Kudâme b. Caʿfer (ö. 337/948 [?]), Nakdü’ş-şʿir adlı eseriyle şiirin iyisinden kötüsünü ayırt etmeyi amaçlamış ve bunun için bazı ölçütler koymuştur. Bu ölçütleri açıklarken mantık ilmine ait ıstılahlara ve Yunan filozofların görüşlerine de yer vermiştir. Bu itibarla son dönem dil âlimlerinden Ömer Ferruh (ö. 1987), Bedevî Tabâne (ö. 2000) ve İhsan Abbas (ö. 2003), onun, şiiri değerlendirirken Yunan felsefesi ve mantığından etkilendiğini ve mantık ilminin usûlüne göre ölçütler belirlediğini iddia edip, şiirin duyguya hitap eden yönünü sınırlamaya çalıştığı için onu eleştirmişlerdir. Eseriyle Arap şiiri tenkidinin gelişmesinde büyük bir rolü olan Kudâme b. Caʿfer’in bu şekilde eleştirilmesi, üzerinde araştırma yapılmayı hak eden bir durumdur. Bu makaledeki temel amaç Kudâme b. Caʿfer’e yöneltilen eleştirilerin değerini ortaya çıkarmaktır. Bu itibarla yapılan eleştiriler belirli başlıklar altında toplanarak eleştirinin mahiyeti belirlenmiş, sonrasında Kudâme b. Caʿfer’in eleştiriye konu olan görüşlerine yer verilmiştir. Ancak eleştirinin değerlendirilmesini doğru yapabilmek için Kudâme b. Caʿfer’in diğer görüşlerine de yer verilmiş böylece onun konuya dair görüşleri tam olarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Kudâme b. Cafer öncesi şiir eleştirisindeki durumun geldiği seviye hakkında bilgi verilmiştir. Böylece onun şiir tenkidinde öncekilerden nasıl etkilendiği de anlaşılmıştır. Çalışmada Kudâme b. Caʿfer’e yöneltilen eleştirilerin zayıf, konuyu ihata etmeyen sınırlı sayıdaki örnekler neticesinde meydana geldiği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
