Türk Müziği Güftelerinde Kadının Temsiliyeti: Münir Nurettin Selçuk’un Besteleri Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Türkiye’de müzikoloji disiplini kapsamında toplumsal cinsiyet konulu çalışmaların artışı ile kadın müzisyenler üzerine yapılan çalışmaların varlığı daha çok dikkat çekmektedir. Bu kapsamda yapılan çalışmaların çoğunlukla popüler müzik türünde yapılması, Türk müziği güftelerinde kadının varlığının nasıl olduğu sorusunu akla getirmiş ve bu çalışmanın doğmasına vesile olmuştur. Çalışma, Münir Nurettin Selçuk’un bestelediği eserlerin sözlerinde kadının nasıl temsil edildiği sorusu üzerine yapılandırılmıştır. Çalışma, Türk müziğinde kadın temaları içeren araştırmaların sayıca az olması ve Türk müziğinin 1900’lü yıllarda yaşamış olduğu değişimlerine tanıklık etmesi nedeniyle Münir Nurettin Selçuk’un bestelediği eserlerle sınırlandırılmıştır. Münir Nurettin Selçuk’a ait olan eserler tarama yöntemiyle tespit edilmiş, sözleri incelemeye tabi tutulmuştur. İncelenen 84 eserde içinde kadını temsil eden ifadelerin yer aldığı eserler çalışmanın verilerini oluşturmuştur. Kadını temsil eden ifadeleri içeren 28 eser müzikal ve sözel olarak analiz edilmiştir. Eserlerin öncelikle makam, usul, form, güftekâr açısından tasnifi yapılmış, elde edilen sayısal veriler grafiksel olarak gösterilmiştir. Kadına ilişkin ifadeler anlamlarına bağlı olarak kategorileştirilmiş, eserler içerisinde kadını temsil eden bu ifadeler anlamsal olarak incelenmiştir. Sonuç olarak incelenen bu 28 eserin içerisinde Münir Nurettin Selçuk’un en çok istifâde ettiği güftekâr Yahya Kemal Beyatlı, en çok kullandığı makam rast makamı, en çok kullandığı usûl aksak usulü, en çok tercih ettiği form şarkı formu olarak görülmüştür.

Keywords

• türk müziği
• toplumsal cinsiyet
• kadın
• müzikoloji
• turkish music
• social gender
• women
• musicology