Kontrpamięć rodzinnej pamięci. Fałszerze pieprzu Moniki Sznajderman jako biograficzny dyskurs postpamięci i kontrpamięci

Abstract

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza Fałszerzy pieprzu jako próby przepracowania i przezwyciężenia postpamięciowej traumy, a także umieszczenie ich w szerszym kontekście przemian w polskiej pamięci kulturowej jako Foucaltowskiego dyskursu kontrpamięci. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przyjmując jako punkt wyjścia koncepcję postpamięci Hirsch jako ponadpokoleniowej transmisji traumatycznej, w artykule analizie poddaję biograficzne dyskursy obecne w Fałszerzach pieprzu w kontekście Foucaltowskiej koncepcji kontrpamięci w ujęciu narracyjno-dyskursywnym. PROCES WYWODU: Fałszerze pieprzu są reprezentacją pracy postpamięci. Sznajderman odtwarza dwie równoległe historie rodzinne przodków. Największą oryginalność książki stanowi próba połączenia w ramach biografii rodzinnej dwóch wspólnot pamięci i cierpienia – polskiej i żydowskiej. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Książka Sznajderman stanowi nie tylko próbę przepracowywania rodzinnej postpamięci, ale w szerszym kontekście jest symptomem przemian w polskiej pamięci kulturowej. Można ją odczytać jako Foucaltowski dyskurs kontrpamięci. WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Fałszerze pieprzu są przykładem transformacyjnej mocy sztuki, których efektem może być afektywna pamięć, którą Landsberg nazwała pamięcią prostetyczną, a także przykładem komunikowania i negocjowania sprzecznych dyskursów, prowadzących do poszerzenia i przewartościowania polskiej pamięci kulturowej.

Keywords

• postpamięć
• kontrpamięć
• holocaust
• biografia
• Monika Sznajderman