Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi (Apr 2018)
HELİS DİŞLİ POMPALARDA KIYASLAMA (BENCKMARKING) ANALİZİ İLE TASARIM VE ENERJİ TÜKETİMİNDE OPTİMİZASYON
Abstract
Benzin, mazot, kimyasal ve yağların aktarımı için farklı tipte dişli pompaların üretimi yapılabilmektedir. Dişli pompalar, transfer setlerinde ve akaryakıt dolum istasyonlarında motor bağlantısıyla, yakıt tankerlerinde ise “shaft” bağlantısıyla çalışmaktadırlar. İçten dişli, paletli ve helis dişli pompalar olmak üzere gruplandırılan pompaların genel özelliği, yerin altından akaryakıtı çekip yüksek metrajlara basabilmesidir. Ülkemizde üretimi yapılan helis dişli pompanın debi kapasitesinin düşüklüğü, çok sesli çalışması, pompa çıkış vanasının transfer sırasında kapatıldığında dişli ömrünü kısaltması gibi olumsuz sonuçları vardır. Bu çalışmada, söz konusu sonuçları azaltacak yeni bir tip ürün geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yeni üründe, minimum enerji tüketimi ve yüksek basınç oluşmasından kaynaklanan dişlilerde oluşabilecek zararların önlenmesi beklenmektedir. Pompa hacmi tanker şasesi bağlantısına sığacak ölçülerde ve montaj kolaylığı için minimum ağırlıkta olmalıdır. IPT (Ismet Pump Technology) Akaryakıt kuruluşunun Ar-Ge bölümü ile kıyaslama (benchmarking) çalışması yapılarak ülkemizde ve yurt dışında üretimi yapılan helis dişli pompalar debi, hacim, ağırlık, enerji tüketimi ve maksimum basınç kriterleri dikkate alınarak incelenmiştir. Kıyaslama çalışması sonunda ürünlerin sessiz çalışma özellikleri ve yüksek debilere ulaşma sebepleri ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmada hali hazırda üretimi yapılan pompaların “by pass” sistemi, dişler arasındaki akışkan boşluğu ve giriş-çıkış tasarımındaki hatalar gözlenmiş ve yeni bir tip tasarım önerilmiştir. Bu tasarım, diş sayısı azaltılarak ve giriş - çıkış kavitasyonu önlenecek şekilde yapılmıştır. Çalışmada yapılan analizlere göre, aynı enerji tüketimi ile dolum kapasitesi 400 litre/dk debiden 600 litre/dk debiye çıktığı gözlemlenmiştir. 1 litre yakıt transferi için gerekli olan enerji tüketimi, diğer ürünler ile karşılaştırmalı olarak incelenerek enerji verimliliği ölçülmüş ve sonuçlar alınmıştır. Bu yeni tasarım, patent ile koruma altına alınmıştır.
