برآورد تغییرات مکانی ضخامت لاشبرگ در سری یک و دو توده‌های جنگلی طبیعی و دست کاشت عرب داغ گلستان

Abstract

سابقه و هدف: با توجه به اهمیت ضخامت لاشبرگ در تنظیم میکروکلیما و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک، تنظیم تبادلات ورودی و خروجی خاک، تحول و تداوم توده‌های جنگلی و بررسی وضعیت میزان آن در توده‌های دست کاشت و شرایط محیطی مختلف، این مطالعه با هدف برآورد ضخامت لاشبرگ و تهیه نقشه توزیع مکانی آن از طریق مقایسۀ روش‌های مختلف میان‌یابی قطعی و زمین‌آماری در منطقه جنگلی عرب‌داغ واقع در شمال شرق استان گلستان انجام گردید.مواد و روش‌ها: اطلاعات ضخامت لاشبرگ در 422 قطعه‌نمونه دایره‌ای با مساحت 400 مترمربع در قالب شبکه خوشه‌ای منظم با ابعاد شبکه 600×400 (هر خوشه 5 قطعه نمونه با فواصل 100 متری) از توده‌های سوزنی‌برگان (کاج بروسیا، زربین، سرو نقره‌ای، کاج بادامی، کاج اروپایی)، پهن‌برگان (آزاد، ممرز، انجیلی، افراپلت) و مخلوط پهن‌برگان و پوشش درختچه‌ای و بوته‌ای (سیاه‌ال، سیاه‌تلو، انار وحشی) جمع‌آوری گردید و پس از آنالیز اولیه در نرم افزارهای آماری، بانک اطلاعاتی مکانی و توصیفی آنها در محیط GIS تهیه شد. سپس به‌منظور تولید نقشه موضوعی ضخامت لاشبرگ، کارایی روش‌های مختلف درون‌یابی EBK، OK، RBF، LPT، LDW و Co-kriging مورد مقایسه و آنالیز قرار گرفتند. اعتبارسنجی متقابل برای ارزیابی دقت تکنیک‌های مختلف درون‌یابی به‌وسیله ضریب تبیین (R2)، میانگین خطای نسبی (MRE)، میانگین خطای اریبی (MBE)، میانگین خطای مطلق (MAE) و میانگین مجذور مربعات خطا (RMSE) انجام شد.نتایج: نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین ضخامت لاشبرگ در توده‌های پهن‌برگ طبیعی و کمترین ضخامت در تیپ سوزنی برگ سرو نقره‌ای در منطقه بوده است. همچنین در گروه پهن‌برگ، تیپ خالص آزاد بیشترین تغییرات ضخامت لاشبرگ را داشته (09/1 سانتی‌متر) و تیپ خالص ممرز با کمترین مقدار انحراف معیار (27/0 سانتی‌متر)، تقریباً ضخامت ثابتی را نشان داد در حالی که در گروه سوزنی‌برگان تیپ‌های کاج بروسیا بیشترین تغییرات ضخامت لاشبرگ را به نمایش گذاشت. نتایج این مطالعه نشان داد که روش درون‌یابی زمین آماری کوکریجینگ معمولی به ترتیب با مدل‌های نمایی (783/0)، کروی (789/0) و گوسی (791/0) با داده کمکی سطح مقطع در هکتار با حداقل مجذور مربعات خطا و بیشترین ضریب تبیین، قابلیت بهتری در مقایسه با روش‌های درون‌یابی کریجینگ (8/0 تا 817/0) و قطعی (875/0 تا 05/1) در درون‌یابی توزیع مکانی ضخامت لاشبرگ اکوسیستم جنگلی منطقه عرب‌داغ دارد.نتیجه‌گیری: با توجه به تأثیر ضخامت لاشبرگ بر روی برخی از فاکتورهای توده و رویشگاه مانند زادآوری، کیفیت و نفوذپذیری خاک و شدت برخی از آشفتگی‌های طبیعی رایج در منطقه مانند آتش‌سوزی و نتایج حاصل از این تحقیق، روش میان‌یابی کوکریجینگ معمولی با مدل‌های نمایی و گوسی در مقایسه با سایر روش‌‌ها، به دلیل دقت و صحت نتایج به دست آمده می‌تواند در تعیین ضخامت لاشبرگ توده-های جنگلی و همچنین مدیریت طرح‌های پرورشی و جنگلکاری مشابه کارایی بیشتری داشته باشد.

Keywords

• ضخامت لاشبرگ
• جنگل‌کاری
• درون‌یابی
• تغییرات مکانی
• عرب داغ