بررسی واکنش عملکرد ذرت دانه ای (SC 704) به تاریخ کاشت مناسب و کم آبیاری با روش آماری چند متغیره

Abstract

اقلیم خشک و نیمه ­خشک در اغلب نواحی ایران، اهمیت استفاده از روش­ های مدیریت زراعی را دوچندان کرده است. بر این اساس، آزمایشی به­ صورت کرت­ های خرد شده بر پایه طرح بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ­های زراعی 1395 و 1396 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت، (1 اردیبهشت، 21 اردیبهشت و 10 خرداد) و چهار رژیم آبیاری شامل I100: 100%ETc،I80: 80%ETc ،I60: 60%ETc و I40: 40%ETc مبتنی بر نیاز آبی گیاه ذرت طراحی شدند. بالاترین بهره ­وری اقتصادی مصرف آب به میزان 1/19 و 1/01 کیلوگرم بر متر مکعب به ­ترتیب در سال اول و دوم با تاریخ کاشت اول حاصل شد. تجزیه علیت نشان داد که متغیرهایی نظیر وزن بلال با تأثیر مثبت و مستقیم (1/27) و بهره ­وری بیولوژیکی مصرف آب با تأثیر مستقیم (0/937) از عوامل اصلی تأثیرگذار بر عملکرد دانه بودند. بر اساس آزمون تجزیه به مؤلفه ­های اصلی، صفات عملکرد دانه، وزن بلال، عملکرد بیولوژیک، تعداد کل دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت تحت عنوان صفات زراعی و صفات عملکرد اقتصادی مصرف آب و عملکرد بیولوژیکی مصرف آب به ­عنوان صفات فیزیولوژیکی ذرت در مجموع 70 درصد از کل تغییرات عملکرد را توجیه کردند. بنابراین، با توجه به معنی­ داری اثر متقابل تاریخ کاشت و آبیاری بر عملکرد دانه (p ≤ 0.01)، کاشت زودهنگام ذرت دانه ­ای و مدیریت کم آبیاری با تعدیل تنش­ های غیرزنده نقش عمده ­ای در کسب عملکرد بهینه و ارتقای بهره ­وری آب آبیاری خواهند داشت.

Keywords

• بهره وری آب
• تجزیه علیت
• شاخص برداشت
• صفات زراعی
• وزن بلال