اثرات خاک‌ورزی حفاظتی بر کارایی فنی گندم‌کاران در شهرستان دزفول

Abstract

اهداف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثرات پذیرش تکنولوژی خاک­ورزی حفاظتی بر میزان و احتمال وقوع کارایی فنی انجام گردید. مواد و روش­ها: برای دستیابی به هدف تحقیق، از مدل دو مرحله‌ای هکمن استفاده شد. از داده­های مقطعی در سال زراعی 95- 1394 استفاده شد. داده­ها از طریق تکمیل پرسشنامه از 168 تولیدکننده گندم به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه­ای چند­ مرحله­ای در شهرستان دزفول جمع­آوری شد. یافته­ها: نتایج تحلیل مالی نشان داد که خاک­ورزی حفاظتی در مقایسه با روش خاک­ورزی مرسوم عملکرد و سود ناخالص در هر هکتار را به ترتیب 22/20 و 44/21 درصد افزایش می­دهد. میانگین کارایی فنی در بین زارعین مورد بررسی نیز 78/0 است. همچنین، نتایج نشان داد از نظر تکنولوژی تولید و مدیریت، اختلاف کارایی فنی میان کارآمدترین و ناکارآمدترین تولیدکننده 43/0 است. علاوه بر این، متغیرهای پذیرش تکنولوژی خاک­ورزی حفاظتی، نسبت موجودی ماشین­های مخصوص کشت حفاظتی در هر روستا، سابقه کشاورزی، میزان آب مصرفی و سطح تحصیلات اثر مثبت و متغیرهای نیروی کار و فاصله از روستا اثر منفی و معنی­داری بر کارایی فنی گندمکاران دارند. متغیر پذیرش تکنولوژی خاک­ورزی حفاظتی با اثر نهایی 48/0 واحدی نیز بیشترین اثر را بر افزایش کارایی فنی دارد. همچنین به طور میانگین کارایی فنی تولیدکنندگانی که اقدام به استفاده از تکنولوژی­های خاک­ورزی حفاظتی کرده­اند به میزان 35/0 از سایر واحدها بزرگ‌تر است. نتیجه­گیری: با افزایش استفاده از تکنولوژی خاک­ورزی حفاظتی و فراهم آوردن ماشین­های مخصوص این نوع تکنولوژی، احتمال افزایش کارایی فنی تولید گندم وجود دارد. با توجه به اقتصادی­تر بودن کشت به روش خاک‌ورزی حفاظتی نسبت به خاک­ورزی مرسوم و وجود رابطه مثبت و معنی­دار بین متغیر پذیرش تکنولوژی خاک‌ورزی حفاظتی و کارایی فنی تولید گندم، می‌توان با افزایش اطلاعات و آگاهی کشاورزان نسبت به مزایای کشت خاکورزی حفاظتی و اعطای تسهیلات به کشاورزان برای پذیرش این تکنولوژی، کشاورزان را به سمت استفاده از تکنولوژی‌های خاک­ورزی حفاظتی ترغیب نمود.

Keywords

• الگوی دو مرحله‌ای هکمن
• خاک­ورزی حفاظتی
• شهرستان دزفول
• کارایی فنی
• گندم­کاران