صفات رویشی و ترکیب‏های اسانس Chaerophyllum macropodum Boiss در رویشگاه‏های مختلف

Abstract

Chaerophyllum macropodom از تیره Apiaceae دارای خواص آنتی‏اکسیدانی و آنتی‏باکتریایی است. صفات رویشی این گونه در 48 پلات استقرار یافته در چهار رویشگاه استان‏های تهران و البرز ثبت گردید. اندام‏های هوایی این گیاه در مرحله گل‏دهی جمع‏آوری گردید و پس از خشک‏نمودن آن‏ها در سایه به مدت دو هفته، به روش تقطیر با آب در دستگاه کلونجر اسانس‏گیری شد. اسانس حاصل با استفاده از دستگاه‏های GC و GC/MS تجزیه و شناسایی گردید. سه نمونه خاک از هر رویشگاه برداشت شد و بعضی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد اندازه‏گیری قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین چهار رویشگاه از نظر صفات رویشی، خصوصیات خاک و ترکیب‏های اسانس مشترک اختلاف معنی‏داری وجود دارد. ترکیب‏های ترانس- بتا - اوسیمن، سیس- بتا - اوسیمن، فنچیل استات، آلفا - پینن، میرسن، گاما - ترپینن و بتا - پینن ترکیب‏های اصلی اسانس در هر چهار رویشگاه بودند. به منظور تعیین مهم‏ترین عوامل در تمایز رویشگاه‏ها از روش PCA استفاده شد. نتایج نشان داد که در تمایز رویشگاه‏ها خصوصیات زیر بیشترین تأثیر را دارند. رویشگاه مبارک‏آباد: تعداد بوته، آلفا - پینن، فنچیل استات، آهک، رس و اسیدیته؛ رویشگاه چنار شرق: ترپینولون، میرسن، میانگین حداکثر دمای گرمترین ماه، ماده آلی و رطوبت اشباع؛ رویشگاه گاجره: گاما - ترپینن، پارا - سیمن، سیس- بتا - اوسیمن، ترانس- بتا - اوسیمن، حداکثر مطلق دما و ماسه؛ رویشگاه سیجان: بتا - پینن، حداقل مطلق دما، دمای سالانه و میانگین حداقل دمای سردترین ماه.

Keywords

• تیره چتریان
• گیاهان دارویی
• سطح پوشش
• ترانس- بتا - اوسیمن
• سیس- بتا - اوسیمن