رهیافتی گونه شناسانه از تحلیل فضایی و کالبدی خانه های بومی اردبیل

Abstract

ویژگی‌ها و خصوصیات متداوم در فرهنگ بومی از مقولاتی است که ریشه در تاریخ معماری ایران دارد و موجب شده است مؤلفه‌های معماری ایران در طی قرون مختلف سیری تکوینی همگام با رشد و دگرگونی‌های فرهنگ ایرانی داشته باشد. برای شناخت و تحلیل فضای کالبدی خانه­های بومی، رهیافت‌های گوناگونی وجود دارد. یکی از این رهیافت­ها، رهیافت گونه­شناسانه است. نمونه مورد پژوهش در این مقاله خانه‌های سنتی اردبیل انتخاب شده است. در شهر اردبیل الگویی که در خانه‌ها استفاده شده از نظر شکلی و فضایی یکسان؛ ولی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد در هر بناست. این الگوها که برگرفته از شیوۀ زندگی و شخصیت اجتماعی افراد و ارتباط سازه و معماری است، دارای خصوصیات شکلی و فرمی منحصربه‌فردی است که مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش به‌صورت تحلیلی و توصیفی است. در قسمت توصیفی به‌صورت کیفی، با انجام مطالعات و تحلیل نظریه‌های پایه مرتبط و شناخت عناصر کالبدی و فضایی خانه‌های بومی، به رابطۀ همبستگی اجزاء پرداخته می‌شود. داده‌های این تحقیق نیز از طریق مشاهده میدانی استخراج و مورد مطالعۀ استدلالی قرار گرفته است. با توجه به اینکه تاکنون طبقه‌بندی خاصی در این خصوص انجام نشده لذا در این پژوهش سعی شده است با مطالعه پیشینه گونه‌شناسی و دسته‌بندی گونه‌ها چارچوبی برای طبقه‌بندی معماری خانه‌های اردبیل به دست آورد. اهداف پژوهش بهبود روش‌های طراحی مسکن با شناسایی و تحلیل عناصر کالبدی و فضایی معماری بومی. تقویت عناصر کالبدی و فضایی معماری خانه‌های معاصر و نهایتاً ارتقاء هویت بومی و منطقه‌ای مسکن. سؤالات پژوهش با کدام شاخص می‌توان عناصر کالبدی و فضایی خانه را گونه‌بندی کرد؟ 2.چگونه می‌توان عوامل شکل‌دهندۀ معماری خانه‌های بومی اردبیل را شناسایی کرد؟

Keywords

• رهیافت‌ گونه‌شناسی
• تحلیل فضایی و کاربردی
• خانه‌های بومی
• اردبیل