مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار (May 2016)
رابطه‌ی مصرف سیگار و قلیان با عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی نوجوانان
Abstract
زمینه و هدف:باتوجهبهشیوع مصرفسیگار و قلیاندربیننوجوانانولزومشناخت مؤلفه‌هاوابعاداینرفتارهاجهتطراحیمداخلاتاثربخش،پژوهشحاضرباهدفتعیین پیشبینی کننده‌هایمصرفقلیان و سیگار در نوجوانان انجام شد. موادو روش‌ها: با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی خوشهای چندمرحلهای، 201 نفر از پسران دانشآموزان مقطع متوسطهی شهرستاننجف‌آباد (اصفهان)، انتخاب و توسط مقیاس نیمرخ خطر مصرف مواد و پرسشنامهی رفتارهای پرخطرمورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیونچندمتغیری روش گام‌به‌گام استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین مصرف سیگار در طول عمر و هر 12 مؤلفه نیمرخ خطرمصرف مواد و بین مصرف قلیان در طول عمر با ناامیدی، مهارت اجتماعی، هیجانخواهی،نگرش والدین به مصرف مواد، نظارتخانواده و احساس تعهد به مدرسه رابطه وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری نشان داد کهنگرش به مصرف مواد، نگرشوالدین به مصرف مواد و تکانشگری 55% از واریانس مصرف سیگار را پیشبینی می‌کنند. همچنین نگرشبه مصرف مواد و هیجانخواهی 19% از مصرف قلیان و متغیرهای نگرش به مصرف مواد، مهارت اجتماعی، تعارضات خانوادگیو نگرش والدین به مصرف مواد، 17% تمایل به مصرف سیگار را و در نهایت احساس تعهد به مدرسه، نگرش بهمصرف مواد، نظارت خانواده و بینظمی محیط اجتماعی 19% از واریانس تمایل به کشیدن قلیان را پیشبینی می‌کنند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج این پژوهش میتوان گفت شیوعمصرفسیگارو قلیان در نوجواناندرحالافزایشوسنّشروعآنهاروبهکاهشاست و مصرف سیگاروقلیاندر نوجوانان یکپدیدهیچندعاملی وچندسطحیبودهوعواملتعیین‌کننده‌یگرایشبه آنهادر سطوح متعددفردی، اجتماعی و خانوادگی قراردارد که باید در مداخلات پیشگیری، کنترل و ترکسیگار و قلیان مدنظر قرار گیرد.
